KABIJE I ICH PRZODKOWIE

Starość

W kulturze kabije rozróżnia się dwa rodzaje starości. Pierwsza zwana akpadeja określa stan, w którym człowiek jest już w podeszłym wieku, ale zachowuje jeszcze dobrą formę fizyczną i psychiczną. Cieszy się on ogromnym szacunkiem w całym społeczeństwie ze względu na jego mądrość życiową i jego głos brany jest zawsze poważnie pod uwagę.

Druga zwana kongono oznacza stan, w którym człowiek jest już zniedołężniały i niezdolny do samodzielnego zajmowania się sobą. Taki człowiek jest odpychany przez społeczeństwo i pozostawiany samemu sobie. Jego społecznym obowiązkiem jest jak najszybsze odejście do krainy przodków, aby nie być już ciężarem dla rodziny. Jeśli będzie z tym zwlekał rodzina może mu w tym pomóc, pozbawiając go jego racji żywnościowych.

Moment śmierci

W końcu nadchodzi w życiu każdego Kabije moment odejścia ze świata żywych do świata przodków. Jest on bardzo ważny dla jego dalszych losów. Nie wystarczy bowiem umrzeć, aby móc dołączyć się do grona przodków. Trzeba jeszcze umieć to zrobić.

Kabije rozróżniają bowiem, jak większość ludów afrykańskich, dwa rodzaje śmierci: dobrą i złą. Tylko ta pierwsza i to pod warunkiem, że rodzina ze swej strony wypełni dobrze wszystkie ryty pogrzebowe, zapewnia wejście do krainy przodków.

Śmierć zła spotyka człowieka, który zginął w wypadku, poza swoim domem rodzinnym, przed osiągnięciem starości, bez dochowania się potomstwa, lub z powodu jakiejś choroby, która zdeformowała jego ciało, albo pozbawiła go władz umysłowych. Człowiek ten, jak również ci, którzy nie wiedli godnego życia, będzie miał poważne problemy z przyjęciem do grona przodków. Jego dusza po śmierci będzie najprawdopodobniej błąkać się po świecie nigdzie nie znajdując spokoju. Czasem będzie wkraczać w życie żywych pod postacią zjawy lub zwierzęcia mszcząc się za swój obecny stan. Potrzeba będzie wtedy specjalnych ofiar, aby móc zneutralizować tego złowieszczego ducha i dać mu spocząć w zapomnieniu.

Dobra śmierć wymaga specjalnego przygotowania od umierającego i specjalnych okoliczności. Musi on dożyć starości, wychować dobrze dzieci, nie mieć żadnej deformacji fizycznej i psychicznej. Musi być cały czas świadomy tego co się dzieję i pozostać władcą swego umierania. To on ma wyznaczyć moment swego odejścia, które musi się dokonać w jego domu. Śmierć nie ma prawa go zaskoczyć.

Kiedy starszy człowiek czuje, że zbliża się jego moment powiadamia o tym swoich bliskich. Następnie w towarzystwie młodych udaje się do grobowca rodzinnego, aby przygotować swój grób. Tradycyjne grobowce kabije wydrążone są w ziemi. Składają się one z centralnej galerii (do 1,5 metra wysokości), do której przylegają małe komory, w których spoczywają szczątki zmarłych. Wejście do nich, szerokości bioder jednego człowieka, zakrywa kamień ułożony ma uformowanym z gliny i kamyczków podeście. Przed nowym pogrzebem drąży się nową komorę lub oczyszcza się jedną ze starych zakopując szczątki ludzkie w jednym z rogów.