Pradawny wilk

W czwartą niedzielę wielkanocną (21 kwietnia), zwaną też Niedzielą Dobrego Pasterza, usłyszymy w Ewangelii takie słowa: „Ja jestem dobrym pasterzem. Dobry pasterz daje życie swoje za owce. Najemnik zaś i ten, kto nie jest pasterzem, którego owce nie są własnością, widząc nadchodzącego wilka, opuszcza owce i ucieka, a wilk je porywa i rozprasza; najemnik ucieka dlatego, że jest najemnikiem i nie zależy mu na owcach. Ja jestem dobrym pasterzem i znam owce moje, a moje Mnie znają, podobnie jak Mnie zna Ojciec, a Ja znam Ojca. Życie moje oddaję za owce” (J 10,11-15).

Wilk pojawił się w tej Ewangelii, bo był zwierzęciem bardzo dobrze znanym ówczesnym ludziom i budzącym lęk, jak mało które inne stworzenie.

Wilki i ludzie

Między dawnymi ludźmi a wilkami istniało wiele podobieństw. Tak jak wilki żyjące w watahach od dwóch do kilkudziesięciu osobników, tak nasi przodkowie żyli w niewielkich grupach: rodzinach, wspólnotach, plemionach. Gromada ludzka – podobnie jak wilcza wataha – miała swoje terytorium, na którym polowała. Zarówno w ludzkiej, jak i w zwierzęcej grupie istniała specjalizacja: jeden osobnik był lepszy w tropieniu, inny w pościgu, jeszcze inny w ataku. I czasem musiał poświęcić się dla przetrwania grupy, ryzykując starcie z silną zdobyczą, która wyżywi pozostałych.

Nie wiadomo, kiedy wilki zaczęły towarzyszyć ludziom – może było to kilkadziesiąt tysięcy lat temu, a może sto tysięcy. W każdym razie stało się to na długo, długo przed udomowieniem jakiegokolwiek innego zwierzęcia. Miało to miejsce w Afryce – a może niezależnie w kilku zakątkach świata. Szczegóły skrywa nieprzenikniony obłok prawieków. A może to nie człowiek udomowił wilka, tylko wilki postanowiły współpracować z ludźmi?

Wilki i psy

Są też takie teorie, że wilki zauważyły, że w pobliżu ludzi mogą liczyć na resztki zdobyczy. Kręciły się więc blisko, a jednocześnie pomagały w polowaniach. Początkowo nieświadomie, ale tak inteligentne zwierzęta w końcu mogły zauważyć, że ich obecność pomaga ludziom skutecznie polować. A przy okazji i one coś upolowały, a pozostało dla nich więcej resztek z ludzkich uczt.

Było to zbyt dawno, żeby mieć pewność, ale niewątpliwie wspólny cel ludzi i wilków musiał istnieć, skoro do udomowienia doszło w tak zamierzchłych czasach.

Udomowione wilki stały się psami i zaczęły towarzyszyć ludziom. Wciąż jednak istniały wilki dzikie i budziły wielki strach: „Jego konie są bardziej rącze niż pantery, bardziej drapieżne niż wilki wieczorem” (Ha 1,8).

W Dziejach Apostolskich słyszymy ostrzeżenie: „Wiem, że po moim odejściu wejdą pomiędzy was wilki drapieżne, nie oszczędzając stada” (Dz 20,29). I księdze Ezechiela: „Przywódcy pośród niej są jak wilki rozdzierające zdobycz; rozlewają krew, zabijają ludzi, aby osiągnąć niesprawiedliwe zyski” (Ez 22,27).

Wilk perski i arabski

Wilki w Biblii mają swoje odpowiedniki w przyrodzie Ziemi Świętej. Na tamtych terenach występują dwa podgatunki wilka szarego: wilk perski, Canis lupus pallipes i wilk arabski, Canis lupus arabs.

Wilk perski osiąga wagę najwyżej trzydziestu kilogramów – nie jest więc olbrzymem. Największe wilki mieszkające między innymi w Polsce (albo raczej na północy Rosji i Skandynawii) ważą nawet osiemdziesiąt kilogramów. Co ciekawe, zwyczaje wilka perskiego są w zasadzie całkowicie nieznane, co jest wyzwaniem dla przyrodników. Wiadomy jest jednak sposób, w jaki drapieżniki te polowały na antylopy. Podczas gdy jeden wilk przyciąga uwagę zdobyczy, drugi zakrada się i atakuje od tyłu.

Wilk arabski jest mniejszy. Waży najwyżej dwadzieścia kilogramów. Jego futro jest jaśniejsze niż wilka perskiego. Zamieszkuje bardziej pustynne obszary, gdzie za dnia przeczekuje w wykopanych głębokich i chłodnych norach. Zawsze niezbyt daleko od miejsc, w których może znaleźć wodę.

Wilk z barankiem

Mówiąc o wilkach w Piśmie Świętym, trzeba zauważyć, że zarówno wilk, jak i inne drapieżniki, bywał też przywoływany, gdy prorocy zapowiadali piękny czas przyjścia Mesjasza: „Wtedy wilk zamieszka wraz z barankiem, pantera z koźlęciem razem leżeć będą, cielę i lew paść się będą pospołu i mały chłopiec będzie je poganiał. Krowa i niedźwiedzica przestawać będą ze sobą przyjaźnie, młode ich razem będą legały. Lew też jak wół będzie jadał słomę. Niemowlę igrać będzie na gnieździe kobry, dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii” (Iz 11,6-8).