Motyle latające w nocy, czyli ćmy mają przeważnie dość grube, gęsto owłosione ciało i często nitkowate, grzebieniaste lub pierzaste czułki. Ciało motyli dziennych jest natomiast smukłe, pokryte drobnymi włoskami lub łuskami, a ich czułki są zawsze buławkowate. Ćmy, siedząc, ustawiają skrzydła nad ciałem dachowato lub składają je na nim płasko. Motyle dzienne rozkładają zaś skrzydła płasko na boki lub składają je pionowo nad ciałem. Rozwój motyli jest dość skomplikowany. Z jaj złożonych przez samicę wylęgają się gąsienice, zupełnie niepodobne do rodziców.

Żywią się roślinami, a gdy dorosną, zmieniają się w nieruchome poczwarki. Z nich po pewnym czasie wykluwają się dorosłe motyle. Motyla najłatwiej zaobserwować wtedy, gdy długą ssawką pij e z kwiatu nektar. Ćmy trudniej dostrzec, bo mają ochronne ubarwienie. W ciągu dnia siedzą nieruchomo na pniach, słupach i murach albo kryją się w gąszczu roślin. W nocy przylatują do światła i wtedy można je zaobserwować nawet w domu. Niektóre motyle, jak paź królowej i niepylak apollo, objęte są ochroną. W książce „Jaki to motyl?” przedstawiono 50 najczęściej spotykanych w Polsce i najbardziej interesujących gatunków motyli. Pogrupowano je według barwy ich skrzydeł.

■ SKRZYDŁA PRZEZROCZYSTE

Przeziernik osowiec
PRZEZIERNIK OSOWIEC lata od maja do lipca; rozpiętość skrzydeł 3–4 cm Jest bardzo podobny do pszczół i os. Łudząco nawet przypomina szerszenia. Można go spotkać w miejscach, gdzie rosną topole, a więc nad brzegami rzek, w parkach, dlatego, że jego gąsienice żywią się łykiem i drewnem topoli. Przeziernik osowiec należy do motyli nocnych, jednak lata w ciągu dnia.

Czy wiesz?
Przeziernik wyglądem i zachowaniem naśladuje groźnego szerszenia. Owadożerny ptak, z pewnością dobrze zastanowi się, zanim zdecyduje się zaatakować owada, który mógłby go boleśnie użądlić.

 

■ SKRZYDŁA BIAŁE

Niepylak Apollo
NIEPYLAK APOLLO lata od czerwca do sierpnia; rozpiętość skrzydeł 7–8 cm Zwraca na siebie uwagę wyjątkowo pięknym ubarwieniem. Niepylak apollo mieszka na nasłonecznionych, skalistych zboczach, piargach i łąkach. Można go spotkać tylko w Tatrach i Pieninach. Lata w dzień, powoli i ciężko, chętnie odpoczywa na kwiatach ostów.

Czy wiesz?
W Polsce żyje też niepylak mnemozyna. Nie dorównuje jednak urodą niepylakowi apollo i jest od niego mniejszy.

■ SKRZYDŁA SZARE

Szczotetnica szarawka
SZCZOTECZNICA SZARAWKA lata w maju i czerwcu; rozpiętość skrzydeł 3,5–6 cm jednolicie ciemne. Szczotecznica szarawka mieszka w lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach, parkach i ogrodach. Lata wyłącznie w nocy.

Czy wiesz?
Gąsienice szczotecznicy szarawki wyglądają jak ozdoby choinkowe. Ich jaskrawe barwy widać już z daleka. W ten sposób ostrzegają wrogów, że z powodu ich długich, sztywnych włosków bardzo trudno będzie je przełknąć.

■ SKRZYDŁA ŻÓŁTE

Witeź żeglarz
WITEŹ ŻEGLARZ lata w maju i czerwcu; rozpiętość skrzydeł 6–7,5 cm Zwany jest też paziem żeglarzem.

Ten piękny i okazały motyl dzienny przebywa zwykle w miejscach skalistych, dobrze nasłonecznionych, porośniętych krzewami. Ale można go też spotkać w sadach.

Czy wiesz?
Witeź żeglarz to znakomity lotnik. Chętnie szybuje nad wierzchołkami nagrzanych słońcem pagórków. W Polsce, poza południem naszego kraju, bardzo rzadko można go spotkać i dlatego objęto go ścisłą ochroną.

 

Listkowiec cytrynek
LISTKOWIEC CYTRYNEK lata od marca do września; rozpiętość skrzydeł 5–5,5 cm Cytrynowożółte skrzydła ma tylko samiec. Samica jest zielonkawobiała i często mylona z bielinkiem.

Listkowca cytrynka nazywa się też latolistkiem cytrynkiem. Można go spotkać na skraju lasu, w zaroślach, ale także na polach i nieużytkach, w parkach, sadach i ogrodach. Pojawia się w porze rozkwitania pierwiosnków, więc uważany jest za zwiastuna wiosny. 

Czy wiesz?
Listkowiec cytrynek żyje prawie rok – to długo jak na motyla. Lata od początku lipca do września, a potem od lutego do połowy czerwca. Zimuje na ziemi, wśród opadłych liści.

■ SKRZYDŁA POMARAŃCZOWE

Rusałka ceik
RUSAŁKA CEIK lata od marca do października; rozpiętość skrzydeł 4,5–5 cm Na spodniej, ciemnobrązowej stronie tylnych skrzydeł tego motyla, rysuje się litera C - stąd jego nazwa. Rusałka ceik mieszka na skraju lasów, na leśnych drogach, na polanach i w zaroślach. Ale też w parkach, ogrodach i sadach. Lata w dzień.

Czy wiesz?
Łatwo można rusałkę zobaczyć z bliska, bo żywi się nie tylko nektarem kwiatów, ale też chętnie ssie soki przejrzałych owoców.

 

 

Osadnik Magera
OSADNIK MEGERA lata od maja do sierpnia; rozpiętość skrzydeł 3,5–4,5 cm Jest najbarwniejszy spośród pięciu żyjących w Polsce gatunków osadników. Tego motyla można spotkać na nasłonecznionych skalistych zboczach,nieużytkach, suchych leśnych polanach i wrzosowiskach. Lata w ciągu dnia. Fruwa szybko, ale często siada na murach lub nagrzanej słońcem ziemi.

Czy wiesz?
Gąsienice osadników upodobniły się do roślin, którymi się żywią. Dzięki temu drapieżnikom trudno je dostrzec.

■ SKRZYDŁA CZERWONE

Rusałka pawik
RUSAŁKA PAWIK lata od marca do października; rozpiętość skrzydeł 6–6,5 cm Tego pięknego motyla znają chyba wszyscy. Sadownicy nazywają go też pawim oczkiem.

Mieszka na skraju lasów i zarośli, na polanach i łąkach, ale też w parkach, sadach, ogrodach, nieużytkach i miastach. Zimuje w piwnicach albo na strychach.

Czy wiesz?
Pawie oka są dla motyli nie tylko ozdobą, ale odstraszają wrogów. Zaniepokojony motyl rozkłada gwałtownie skrzydła i drapieżnik ma wrażenie, że spogląda na niego groźne zwierzę z wielkimi oczami.

 

■ SKRZYDŁA NIEBIESKIE LUB FIOLETOWE

Pazik dębowiec
PAZIK DĘBOWIEC lata od czerwca do sierpnia; rozpiętość skrzydeł około 3 cm Fioletowoniebieskie skrzydła z czarną obwódką ma tylko samiec pazika dębowca, zwanego też ogończykiem dębowcem.

Ten piękny motyl mieszka w lasach dębowych, bo ich kwiatami i młodymi liśćmi żywią się jego podobne do stonóg gąsienice.

Czy wiesz?
Pazik dębowiec przebywa zwykle wysoko w koronach drzew, gdzie odżywia się głównie spadzią, czyli słodką wydaliną żyjących tam mszyc i czerwców. Od czasu do czasu sfruwa w dół, by ssać nektar z kwiatów roślin, rosnących w nasłonecznionych miejscach.

■ SKRZYDŁA BRĄZOWE

Rusałka kratkowiec
RUSAŁKA KRATKOWIEC lata od maja do sierpnia; rozpiętość skrzydeł 3–3,5 cm Rusałki kratkowce pojawiają się wiosną niemal w całym kraju, jednak przede wszystkim na nizinach.

Najczęściej na polanach, leśnych drogach, na skrajach lasów i nieużytkach. Latają w ciągu dnia. Chętnie siadają na białych kwiatach. Ich czarne, pokryte kolcami gąsienice żywią się liśćmi pokrzyw.

Czy wiesz?
O ubarwieniu rusałki kratkowca prawdopodobnie decyduje długość dnia w okresie rozwoju jej gąsienic i panująca wtedy temperatura.

 

Przestrojnik jurtina
PRZESTROJNIK JURTINA lata od czerwca do września; rozpiętość skrzydeł 4-5 cm Zwany jest też przestrojnikiem wielkim. Mieszka na łąkach, polach, na nieużytkach i na skraju lasów.

Przestrojnik lata w dzień. Jego jasnozielone gąsienice żywią się w nocy rozmaitymi trawami.

Czy wiesz?
Nie wszystkie motyle dzienne są piękne i kolorowe. Wiele – jak przestrojnik jurtina - jest ubarwionych bardzo niepozornie. 

■ SKRZYDŁA RÓŻNOBARWNE

Niedziwiedziówka nożówka
NIEDŹWIEDZIÓWKA NOŻÓWKA lata w lipcu i sierpniu; rozpiętość skrzydeł 6–7,5 cm Tego pięknie ubarwionego nocnego motyla można rozpoznać po biało-ciemno-brązowych przednich skrzydłach.

Niedźwiedziówka nożówka, zwana jest też niedźwiedziówką kają. W Polsce jest pospolita, ale trudno ją zobaczyć, bo lata wyłącznie nocą. Dzień spędza ukryta wśród roślin.

Czy wiesz?
Gąsienice niedźwiedziówki nożówki lubią w dzień wygrzewać się na słońcu. Gdy zbliża się niebezpieczeństwo, zwijają się w kłębek, spadają z liścia na ziemię i nieruchomieją.

 

 

Wstęgówka pąsówka
WSTĘGÓWKA PĄSÓWKA lata od lipca do października; rozpiętość skrzydeł 6,5–7,5 cm Gdy siedzi na pniu drzewa, łatwo ją przeoczyć, bo jej przednie skrzydła zlewają się z korą.

Wstęgówka pąsówka występuje wszędzie, gdzie rosną wierzby i topole, bo ich liśćmi żywią się jej brązowe gąsienice. Lata nocą, poszukując gnijących owoców, zranionych pni i gałęzi, by spij ać wyciekający z nich sok. W dzień odpoczywa, siedząc na pniach.

Czy wiesz?
Gąsienice wstęgówki pąsówki świetnie potrafi ą się maskować. Są ubarwione jak kora i mają, jak ona, nieduże wyrostki.