Wszelkie istoty żywe

Tak rzekł Bóg do Noego i do jego synów: „Oto zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi. Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię”. (Rdz 9,8-15) Ten fragment z Księgi Rodzaju usłyszymy 18 lutego 2024 roku, w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu. W Biblii często spotykamy opisy niezwykłych zwierząt. W Księdze Rodzaju, pierwszej księdze Starego Testamentu, już na pierwszej stronie znajduje się opis zapowiadający wielką przyrodniczą przygodę: Potem Bóg rzekł: „Niechaj się zaroją wody od istot żywych, a ptactwo niechaj lata nad ziemią, pod sklepieniem nieba!”. Tak stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkiego rodzaju pływające istoty żywe, którymi zaroiły się wody, oraz wszelkie ptactwo skrzydlate różnego rodzaju. (Rdz 1,20-21)

Zagadkowy krewny słonia

Pismo Święte wymienia i opisuje zwierzęta znane starożytnym mieszkańcom Ziemi Świętej i jej okolic: bliskowschodniej części Azji i północnej Afryki. Wiele z nich jest wciąż zagadką dla naukowców. Ustalono na przykład, że dwa tysiące lat temu na ziemiach Izraela nie mogło być królików, o których mowa w starszych tłumaczeniach Pisma Świętego. Nie mogło, ponieważ króliki, dziś rozpowszechnione przez ludzi po całym świecie, występowały wtedy tylko w swojej ojczyźnie, czyli na Półwyspie Iberyjskim. O jakich więc zwierzętach, znanych wąskiemu gronu zoologów, jest mowa w Biblii aż czterokrotnie? Nie będziecie jeść spośród tych, które [tylko] przeżuwają albo [tylko] mają kopyto, to jest rozdzieloną racicę, jak wielbłąd, zając i królik. (Pwt 14,6) Zagadkowymi zwierzętami, wcześniej opisywanymi jako króliki lub borsuki, są góralki skalne. Z wyglądu przypominające bardzo dużą świnkę morską, blisko spokrewnione ze słoniami, co wykazały badania genetyczne.

Dzikus z pustyni

Znakomitym źródłem informacji zoologicznych jest Księga Hioba. Autor wymienia nie tylko szereg arcyciekawych gatunków, ale także bardzo trafnie opisuje ich zwyczaje. Choćby tu: Kto onagra rozwiąże? Za dom mu dałem step, legowiskiem zaś jego słona ziemia. Śmieje się z miejskiego zgiełku, słów poganiacza nie słyszy, w górach szuka on paszy, goni za wszelką zielenią. (Hi 39,5-8) Onager, nazywany też kułanem, to gatunek dzikiego osła mieszkającego na azjatyckiej pustyni. Jest bardzo wytrzymały na gorąco dnia i chłód nocy. Wystarczy mu skąpa roślinność pustynna i stepowa. Długo potrafi wytrzymać bez wody. Jest silny i nieokiełznany – rzeczywiście tak dziki, jak opisuje to Księga Hioba.

Najrzadsza gazela

Zerknijmy na jeszcze jeden fragment hiobowy: Znasz porę rodzenia skalnych kozic? Dostrzegasz poród gazeli? Czy zliczysz miesiące, gdy są brzemienne, i znana ci chwila rodzenia? (Hi 39,1-2) Jedną z gazel występujących w Ziemi Świętej jest gazela akacjowa, Gazella acaciae. Niegdyś częstsza, dziś żyje ich tam zaledwie kilkadziesiąt. Wszystkie w jednym rezerwacie w Izraelu, na zalewie sześciu kilometrach kwadratowych. Zwróćmy uwagę na dwie bardzo trafne obserwacje w biblijnym opisie: gazela rzeczywiście żyje w górach (niektórzy uważają gazelę akacjową za podgatunek gazeli górskiej, inni za osobny gatunek), a w porze rodzenia oddala się od stada w odosobnione miejsce, stąd chwila przyjścia na świat młodej gazeli jest tajemnicą.

Biblijny atlas ornitologiczny

Fragment Księgi Powtórzonego Prawa to prawdziwy atlas ornitologiczny (jest tu mały wyjątek, kto go wychwyci?): (…) tych zaś spośród ptaków jeść nie będziecie: orła, sępa czarnego, orła morskiego, wszelkich odmian kani, sępa i sokoła, żadnego gatunku kruka, strusia, sowy, mewy, żadnej odmiany jastrzębia, puszczyka, ibisa, łabędzia, pelikana, nurka, ścierwika, bociana, żadnej odmiany czapli, dudka i nietoperza. (Pwt 14,12-18) Ta lista ptaków zadziwia trafnością. Rzeczywiście Izrael, oprócz rodzimych, gnieżdżących się tam ptaków drapieżnych, gości setki tysięcy drapieżników, przylatujących jesienią na zimowiska, a wiosną wracających na lęgowiska. Gdy więc w Biblii mowa o orłach, są duże szanse, że chodzi między innymi o polskie orliki krzykliwe. Polska bowiem jest ojczyzną większości tego gatunku, a wędrują one właśnie przez Izrael. Tamtędy leci też na zimowiska i wraca na lęgowiska większość naszych bocianów białych i czarnych. W czasach starożytnych w rejonie Jeziora Galilejskiego rozciągały się bagna Hula, pośród których można było spotkać niezliczone pelikany i wszelkie rodzaje czapli, o których mowa w cytacie. Możemy też zidentyfikować ścierwnika, intrygującego, dużego, padlinożernego, czarno-białego ptaka z żółtą głową. Nie zapominajmy więc, że historia stworzenia to też historia stworzonej dla nas przez Boga niewiarygodnej i niezwykłej przyrody. Czytając Pismo Święte, zwracajmy też uwagę na opisaną tam bioróżnorodność.