– Widzicie więc, które zwierzęta są najważniejsze – śmieje się profesor Edward Wierzchoś z Akademii Rolniczej w Krakowie. Od lat zajmuje się owcami. Jego podopieczni co roku „grają” w stajence na krakowskich Bielanach. Leżą, żują i żują. Nie gumę, ale paszę. Owce, kozy i krowy należą do przeżuwaczy. Żyrafa też, ale jest trochę za duża do stajenki. – Te zwierzęta są jak kosiarki – mówi profesor.  – Łapią trawę i od razu połykają.

Dlatego muszą ją zmagazynować, aby potem przeżuć. Przeżuwacze mają trzy przedżołądki: żwacz, czepiec i księgi oraz żołądek właściwy, zwany trawieńcem. Żwacz magazynuje paszę. Gdy owca łapczywie połknie zielsko, to po czasie musi je... odbić. Ale nie z braku kultury. Chodzi o to, że połknięta pasza wraca do jamy ustnej, by mogła ją przeżuć. – Widzimy wtedy jak krowa, lub owca leżą i mielą ozorem. Aby przeżuć tę masę, muszą ją wymieszać ze śliną.

Owca wydziela dziennie 15 litrów śliny. Krowa około czterech razy więcej. W żwaczu pokarm fermentuje. Natomiast w czepcu gromadzi się i miesza. Księgi mają „liściastą” budowę. Są jak książka. Tam pokarm się przemieszcza i jest wchłaniany. Do trawieńca wpada już przerobiona masa bakteryjna. Który z czterech żołądków boli przy schorzeniu? – Najbardziej boli żwacz  – wyjaśnia profesor. – Tam zbierają się gazy. To one powodują ból, bo rozciągają ścianę żołądka.

Żwacz owiec i kóz może pomieścić ok. 20 litrów paszy. To znaczy, że jest wielki jak dwa wiadra! Trawieniec – dla porównania – pomieści tylko półtora litra. Żwacz krowy to już prawdziwy 60-litrowy gigant. Trawienie z żuciem trwa około 20 godzin. Owce i kozy zjadają od 5 do 7 kg siana. Krowy około 20. Wśród stajenkowych „kosiarek” nie ma osła. Poczciwy kłapouch nie załapał się do tego grona, bo nie należy do przeżuwaczy. Jest koniowatym. A to już inna historia...