Od starożytności przedstawiano jeża z jabłkiem na grzbiecie. Problem w tym, że jeże jedzą głównie owady, a nie owoce. A zresztą jak małymi łapkami mógłby zarzucić na grzbiet tak wielki owoc? Gdy pojawi się w ogrodzie, to znak, że jest w nim zdrowo i bezpiecznie, bo jest bardzo wyczulony na wszelką chemię i nawozy. Za czysty ogród odwdzięczy się wyjadaniem wszelkich szkodników niszczących rośliny. O tej porze jeża trudno już jednak spotkać. Od połowy października aż do kwietnia śpi smacznie, czekając na wiosnę.

Kontroler

W Polsce można spotkać dwa rodzaje jeży. Wschodnie, niemal w całym kraju, i zachodnie, zwane europejskimi – żyjące na ziemi lubuskiej i Pomorzu Zachodnim. Jeż to największy w naszym kraju wyjadacz owadów, ale nie pogardzi też ptasimi jajami, grzybami i ślimakami. Ponieważ ma słaby wzrok, ale kapitalny węch i słuch, na łowy wyrusza po zapadnięciu zmroku i wędruje nocami, a w ciągu dnia śpi – bywa, że i 18 godzin. W poszukiwaniu jedzenia może potuptać nawet dwa kilometry. Jeże świetnie pływają i wspinają się, są bardzo zręczne.

Co ciekawe, dzięki kolczastej zbroi i temu, że są odporne na jad węża i ropuchy, to specjaliści w walce z… jadowitymi wężami. Wygrywają też w pojedynku ze żmiją. Stąd zresztą wywodzi się nazwa jeża – czyli tego, który je żmije.

Kolczasty

Najważniejszym atrybutem jeża są oczywiście kolce. To zmodyfikowane włosy. Ostro zakończone, dwucentymetrowe rurki puste w środku. Na swoim ciele jeż ma ich od 6 do 8 tysięcy. Szpilki są białe na górze i na dole, brązowe w środku. Zdarzają się jeże albinosy, z igłami całkowicie białymi. Dzięki budowie mięśni jeż potrafi nastroszyć igły i zwinąć się w kulkę. Tak chroni przed drapieżnikami wrażliwy, pokryty futerkiem brzuch, łapy i ryjek.

O pojawieniu się jeża w ogrodzie najczęściej informuje szczekający i skaczący wokół przybysza pies, któremu igły przeszkadzają obwąchać malucha.

Gdy jeż wyczuje silny zapach lub smak, wydziela ślinę, którą językiem rozprowadza na kolce. Naukowcy nie wiedzą, po co to robi. Gdy jest zły, fuka i wydaje dźwięki podobne do szczekania.

Śpioch

Dawniej wierzono, że jeż to symbol szczęścia w ogrodzie. W rzeczywistości chodziło po prostu o jego upodobanie do wyjadania szkodników i padłych zwierząt, dzięki czemu wszystko lepiej rosło.

Jeże żyją około sześciu lat. Choć w Polsce są pod ochroną, wiele jeży ginie na drogach, ponieważ zamiast uciekać przed zagrożeniem, zwijają się w kulkę, a kolce nie przebiją opony samochodu.

Młode rodzą się po pięciu tygodniach ciąży. Jest ich od jednego do pięciu. Maluchy od początku mają kolce, początkowo schowane pod błoną, która pęka po przyjściu na świat. Przed zimą jeże ukrywają się w norkach, pod liśćmi i mchem i zapadają w sen. Wtedy temperatura ich ciała spada do zaledwie 1 stopnia, a serce, zamiast 180 razy na minutę, uderza tylko 20 razy.