Bardzo lubię części Pisma Świętego, które opowiadają o cudownych uzdrowieniach i przywracaniu życia mocą Bożą. Jedna z takich historii, opisana w Dziejach Apostolskich, opowiada o gazeli, a w zasadzie o Gazeli: „Mieszkała też w Jafie pewna uczennica imieniem Tabita, co znaczy Gazela. Czyniła ona dużo dobrego i dawała hojne jałmużny. Wtedy właśnie zachorowała i umarła. Obmyto ją i położono w izbie na piętrze. Lidda leżała blisko Jaffy, gdy więc uczniowie dowiedzieli się, że jest tam Piotr, wysłali do niego dwóch posłańców (…). Po usunięciu wszystkich Piotr upadł na kolana i modlił się. Potem zwrócił się do zmarłej: »Tabito, wstań!«. A ona otwarła oczy i zobaczywszy Piotra, usiadła”.

Tabita, Dorkas, Gazela

Słowo gazela pochodzi z języków bliskowschodnich i z języka francuskiego. To potoczna nazwa antylop, obejmująca około dwudziestu różnych gatunków tych zwierząt (skrupulatni zoolodzy doliczyli się dwudziestu dwóch).

Gazele to zwierzęta parzystokopytne, mają nogi zakończone podwójną raciczką. Pomimo że są drobne, filigranowe, rogi mają z reguły okazałe, jedynie rogi samic są nieco cieńsze. Gazele są niewielkie, najmniejsze ważą kilkanaście kilogramów – tyle, ile niewielka sarna. Mimo tego są bardzo silne, zwinne, szybkie i wytrzymałe, dzięki czemu potrafią przeżyć w trudnych warunkach pustyń i półpustyń Azji i Afryki.

Imię uzdrowionej dziewczyny – Tabita, w języku aramejskim znaczy właśnie „gazela”, a grecka wersja tego imienia to Dorkas. Każde z tych trzech słów znaczy więc to samo –zarówno zwinną, małą antylopę, jak i imię żeńskie. Jeden z gatunków gazel występujących w Afryce ciekawie łączy te dwa słowa, nazywa się gazela dorkas.

Na tropie gazeli

Gazela jako zwierzę w Piśmie Świętym pojawia się wiele razy. Symbolizuje piękno, zwinność, grację, jak chociażby w Pieśni nad Pieśniami: „Umiłowany mój podobny do gazeli, do młodego jelenia”.

Choć symbolika jest interesująca, przyrodnika ciekawi co innego – rzeczywiście istniejące gatunki zwierząt i ich tajemnice. Biblijne opisy przywołujące gazele są ciekawsze, ponieważ opierają się na takich właśnie jak najbardziej konkretnych obserwacjach terenowych tych antylop. Na terenach opisanych w Piśmie Świętym żyło i żyje co najmniej kilka różnych gatunków gazeli, były one więc dobrze znane tamtejszym ludziom – zwłaszcza tym, którzy jako pasterze zapuszczali się ze swoimi stadami w tereny dziksze, zamieszkiwane przez te egzotyczne zwierzęta.

Tajemnice gazeli

Gazele były dobrze znane pasterzom z Ziemi Świętej. Niejednokrotnie mieli okazję je obserwować i polować na nie, były przy tym jednocześnie zwierzętami, które miały swoje tajemnice i potrafiły ich strzec. Wspomina o nich Księga Hioba: „Widziałeś rodzenie gazeli? Czy zliczysz miesiące, gdy noszą, i znana ci chwila rodzenia?”. Można więc powiedzieć, że biologia gazeli nie była całkiem poznana i budziła zainteresowanie już w starożytności, jak zresztą do dziś. Wiemy sporo o ich zwyczajach czy sposobach na przetrwanie wśród skalistych suchych obszarów, gdzie nocami jest zimno, a w dzień zabójczo gorąco, i w dodatku nie brakuje drapieżników. Jednocześnie wiele zwyczajów gazel nadal stanowi zagadkę. Tajemnicą choćby, jak opisano to tysiące lat temu w Księdze Hioba, pozostaje moment przyjścia na świat potomstwa. Niezmiernie rzadko udaje się obserwować taką chwilę na wolności.

Najrzadsze gazele

Na granicy obecnego Izraela i Jordanii, na południe od Morza Martwego, przebiega sucha, gorąca i pustynna dolina Ha-Arawa. To część słynnej Pustyni Negew. Gdzieniegdzie tylko, tam gdzie znajdują się niewielkie słone bagna, rosną kolczaste zarośla, rodzaj buszu tworzonego w dużej mierze przez akacje. Tam właśnie mieszkają najrzadsze spośród gazel – gazele akacjowe (gazella acaciae). Jest ich zaledwie kilkanaście. Można je śmiało zaliczyć nie tylko do najrzadszych gazel, ale i do najrzadszych ssaków na świecie w ogóle. Obecnie gazele akacjowe zamieszkują tylko niewielki rezerwat Yotvata Hai-Bar o powierzchni sześciu kilometrów kwadratowych. Być może niewiele gazel akacjowych żyje też w Arabii Saudyjskiej, ale to tylko przypuszczenie, a może bardziej nadzieja, bo niewiele wskazuje na taką możliwość.

Zagadki gazeli

Dlaczego gazele akacjowe są takie rzadkie? No cóż, winne są nieprzemyślane działania człowieka. W latach 40. XX wieku, a później w latach 80., ktoś doszedł do wniosku, że gazele są konkurencją dla stad hodowanych przez ludzi. W związku z tym trzeba je wytępić. W przypadku gazeli akacjowej udało się to niemal stuprocentowo. Miejmy nadzieję, że teraz uda się działanie odwrotne – rozmnożenie zwierząt z rezerwatu i być może odszukanie jeszcze jakiejś innej populacji, co zapewni odpowiednie krzyżowanie genów.

Przyroda, dzieło Boga, często pokazuje swoją potęgę. A często zadziwiającą delikatność. I – jak pokazuje chociażby Księga Hioba – od zarania dziejów stanowi dla nas fascynującą zagadkę, którą powinniśmy poznawać, ponieważ jesteśmy jej częścią. Znajomość przyrody jest nam konieczna do przeżycia – właśnie dlatego, że jest tak niesamowicie fascynująca.