PAP
publikacja 27.05.2025 11:40
Od 27 do 30 maja w Norwegii odbędą się uroczystości w 85. rocznicę bitwy o Narwik organizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Oddany zostanie hołd polskim żołnierzom, którzy w 1940 r. walczyli u boku sił alianckich.
Polscy żołnierze w Norwegii.
Wikimedia
Główne uroczystości rocznicowe odbędą się 28 i 29 maja. Zaplanowano je na cmentarzu wojennym w Narwiku, gdzie spoczywa m.in. dziesięciu marynarzy ORP „Grom”, na cmentarzu w Hakvik, gdzie pochowani są m.in. żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich polegli w kampanii norweskiej w 1940 roku. Uroczystości odbędą się również przed pomnikami polskim i brytyjskim na Forneset/Grindjord oraz przy pomniku upamiętniającym marynarzy ORP „Grom”. Ponadto w miejscu zatopienia okrętu zostanie złożony wieniec.
Na początku kwietnia 1940 r. oddziały niemieckie zaatakowały Norwegię, realizując operację „Weserübung”. Ich celem było szybkie opanowanie niezamarzającego zimą portu Narwik, w którym odbywał się przeładunek rudy żelaza ze szwedzkich kopalń, surowca niezbędnego do produkcji uzbrojenia. Francuskie dowództwo zdecydowało o wysłaniu na pomoc Norwegom korpusu ekspedycyjnego, w skład którego wchodziła Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (SBSP).
Powstała na początku 1940 r. we Francji jednostka liczyła blisko 5 tys. żołnierzy. Na jej czele stanął gen. Zygmunt Bohusz-Szyszko. „Spotyka was wielki zaszczyt, będziecie pierwszą wielką jednostką naszej nowej armii polskiej, która pójdzie bić Niemców. Pojedziecie do Norwegii” – mówił 10 kwietnia podczas zaprzysiężenia żołnierzy naczelny wódz gen. Władysław Sikorski.
Ramię w ramię z żołnierzami SBSP walczyli również żołnierze francuskiej 1. Dywizji Strzelców gen. Antoine’a Béthouarta, 13. Półbrygady Legii Cudzoziemskiej, brytyjskiej 24. Brygady Gwardii Królewskiej oraz 6. Norweskiej Dywizji Piechoty. W sumie siły alianckie liczyły ponad 24 tys. żołnierzy. Działania jednostek lądowych wsparły okręty Royal Navy oraz polskie niszczyciele „Błyskawica”, „Burza” i „Grom”.
Przeciwnikami aliantów było 3 tys. żołnierzy dywizji górskiej gen. Edouarda Dietla, 2,6 tys. marynarzy z okrętów Kriegsmarine oraz niewielkie oddziały Fallschirmjäger (spadochroniarzy).
Pół godziny przed północą 27 maja 1940 r. alianckie natarcie na Narwik rozpoczął ostrzał artyleryjski z brytyjskich okrętów. W czasie bitwy polskie oddziały zdobyły skalisty półwysep Ankenes oddzielony od miasta wodami fiordu. Po ciężkich walkach opanowano wzgórza 275 i 650. Niemieckie oddziały, ponosząc duże straty, ewakuowały się łodziami w kierunku miasta, które po kilkugodzinnych walkach zostało zdobyte.
W trakcie walk w Norwegii poległo 97 żołnierzy SBSP, a 189 zostało rannych. Zatopiony został także ORP „Grom”, na jego pokładzie zginęło 59 polskich marynarzy. Polegli zostali pochowani na cmentarzach w Narwiku i Hakviku.
Alianci nie wykorzystali tego zwycięstwa. Niemiecka ofensywa we Francji zmusiła ich do wycofania swoich sił z Norwegii. Od 3 czerwca w tajemnicy przed nieprzyjacielem rozpoczęła się ewakuacja wojsk do Francji i Wielkiej Brytanii.
Zdobycie Narwiku miało ogromne znaczenie propagandowe. Był to pierwszy triumf aliantów w wojnie z III Rzeszą, a udział Polaków przyniósł Polsce rozgłos i nadzieję na zwycięstwo.
Polska brygada walczyła następnie w Bretanii we Francji, gdzie poniosła dotkliwe straty w bojach przeciwko przeważającym siłom niemieckim. W ich wyniku jednostka uległa rozproszeniu. Część żołnierzy przedostała się do Wielkiej Brytanii. Inni zasilili szeregi francuskiego ruchu oporu.
21 lipca 1940 r. naczelny wódz gen. Władysław Sikorski udekorował sztandar Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich Orderem Virtuti Militari V klasy w uznaniu bohaterstwa jej żołnierzy. Miesiąc później jednostkę rozwiązano, a jej żołnierze utworzyli Batalion Strzelców Podhalańskich, który wszedł w skład 1. Dywizji Pancernej.
Król Haakon VII w 1940 r. uhonorował polskich uczestników kampanii naramiennym sznurem w barwach norweskich ze złotym okuciem z herbem Królestwa. W 1979 r. w Narwiku odsłonięto ufundowany przez polskie władze pomnik marynarzy ORP „Grom”.