Etna, najstarszy wulkan na Ziemi, to najbardziej aktywny i najwyższy wulkan w Europie. Wznosi się na wysokość 3357 m n.p.m. Nie musimy jednak pamiętać tej liczby, bo gdy wulkan jest aktywny, zmienia się jego wysokość. Pierwsze wzmianki o wybuchu Etny pochodzą z ok. 1500 roku przed Chrystusem. Pokaz jego siły to widok niesamowity, ale dla miliona ludzi mieszkających na Sycylii w promieniu 30 km od wulkanu, każdy pomruk z wnętrza góry jest powodem do niepokoju.

W sąsiedztwie wulkanu

Etna to stratowulkan, czyli wulkan zbudowany z warstw głazów, kamieni i popiółu uformowanych w stożek. Szacuje się, że w sumie wybuchał ok. 200 razy. Ostatnio z dużą siłą Etna wybuchła rok temu. Popiół wyrzucała wtedy na wysokość 10 km. W tym roku wulkan dał o sobie znać już po raz czwarty. W lutym, maju, sierpniu i ostatnio w listopadzie wybuchał lawą i dymem. Badacze obserwują wzmożoną aktywność Etny od 10 lat. Choć Etna zwykle wybucha „malowniczo” i raczej niegroźnie, tak naprawdę trudno przewidzieć, jaką siłę będzie miał kolejny wybuch. A bywało już bardzo niebezpiecznie. W XVII wieku na przykład lawa z Etny zniszczyła 14 wsi. W 1979 roku wulkan zaskoczył wybuchem i zabił 9 osób. Cztery lata później wybuch zmiótł wyciągi narciarskie i schroniska po południowej stronie zboczy.

Wulkaniczny pył

W 2002 roku lawa spustoszyła wszystko po północnej stronie. W 2017 roku turyści po wybuchu zaczęli uciekać w panice i 10 osób zostało rannych. Regularnie podczas wybuchu Etny na głowy mieszkańców wschodniego wybrzeża Sycylii spadają kawałki skały wulkanicznej zwane lapillami, co ludzie nazywają deszczem kamieni. A w sąsiedztwie wulkanu mieszka około miliona osób. Niespodzianki spotykają też czasem turystów, kiedy warstwa pyłu wulkanicznego pokryje pobliskie lotnisko. Etna daje też jednak korzyści. Jej zbocza, które często pokrywa śnieg, to świetne trasy dla narciarzy, przyroda przyciąga turystów, a wulkaniczna gleba idealnie nadaje się do uprawy pomarańczy, winogron, fig i oliwek.

Italy’s Mount Etna spews lava down snow-covered slopes pic.twitter.com/uHNHs1KPiW

— Reuters (@Reuters) 25 listopada 2023

Słynne wybuchy

Wezuwiusz

Największy wulkan w kontynentalnej części Europy, górujący nad Neapolem. W sierpniu 79 roku wyrzucił rozżarzone do czerwoności głazy. Temperatura sięgająca 600 stopni Celsjusza w ułamku sekundy zabiła ludzi tysiące ludzi, jeszcze zanim do miasta napłynęła lawa. Popiół wulkaniczny zniszczył miasta południowych Włoch: Pompeje, Herkulanum i Stabie, całkowicie kryjąc je warstwą miejscami dochodzącą do 7 metrów grubości na tysiące lat. Od tamtego czasu Wezuwiusz wybuchł 77 razy. Ostatni raz dał znać o sobie w 1944 r.

Cumbre Vieja

Śpi od 3 lat po tym, jak przez trzy miesiące trwała jego erupcja. Cały świat śledził nagrania wielkiej rzeki lawy płynącej po zboczach góry, palącej na swej drodze domy i gospodarstwa. Była to najdłużej trwająca erupcja w historii wyspy La Palma na Wyspach Kanaryjskich. Lawa zniszczyła 3000 budynków, plantacje bananów i winogron. Na szczęście nikt nie zginął, ale straty wyceniono na 900 milionów euro. Powstała za to nowa plaża w miejscu, gdzie lawa wpadła do oceanu. Z wnętrza wulkanu na powierzchnię wydostały się także oliwiny, zielone kamienie półszlachetne chętnie wykorzystywane przez jubilerów.

Eyjafjallajökull

Wulkan w Islandii, leżącej na styku dwóch płyt kontynentalnych. Kiedy wybuchł w 2010 roku, wydobyło się z niego tyle pary, że na kilka dni zablokował ruch lotniczy między Ameryką Północną i Europą. Tysiące ludzi utknęło na lotniskach. W okresie największej aktywności wulkan wyrzucał 400 ton pyłu na sekundę! Gdy rozgrzana lawa dotknęła podstawy lodowca, zaczął on gwałtownie parować. W chmurze pary wodnej były też mikroskopijne cząsteczki szkła, niebezpieczne dla samolotów. Z powodu zamknięcia lotnisk nie przybyło wiele zagranicznych delegacji na odbywające się 17 i 18 kwietnia uroczystości pogrzebowe prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego żony Marii, którzy tydzień wcześniej zginęli pod Smoleńskiem.

Ulawun

Znajduje się w Papui-Nowej Gwinei. Leży w pasie licznych wulkanów i uskoków, zwanych Pacyficznym Pierścieniem Ognia. 20 listopada 2023 roku wyrzucił popiół na wysokość 15 km. Odwołano część lotów, a wielu mieszkańców musiało opuścić swoje domy. Pierścień ognia ma kształt podkowy i otacza brzegi Oceanu Spokojnego. Jest bardzo aktywny, podobnie jak Etna w Europie. Poza tym u wybrzeży japońskiej Iwo Jimy Morskie Siły Samoobrony zarejestrowały ciekawy wybuch innego podwodnego wulkanu, w wyniku czego wynurzyła się nowa wyspa.