W drugą niedzielę Adwentu, 10 grudnia, usłyszymy w Ewangelii według św. Marka: „Oto Ja posyłam wysłańca mego przed Tobą; on przygotuje drogę Twoją. Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, Prostujcie dla Niego ścieżki, wystąpił Jan Chrzciciel na pustyni i głosił chrzest nawrócenia na odpuszczenie grzechów” (Mk 1,2-4). Pismo Święte poza tym, że zawiera wydarzenia i słowa Boga skierowane do ludzi dla ich zbawienia, jest jednocześnie dobrym dokumentem, który pozwala nam poznać miejsce urodzenia i życia Jezusa Chrystusa. W Starym i Nowym Testamencie spotykamy się z kulturą Ziemi Świętej i jej przyrodą. Z pewnością warto zatrzymać się nad powracającym wiele razy w Piśmie Świętym motywem pustyni. Pustynia w Biblii oznacza coś więcej niż tylko piaszczystą przestrzeń. To miejsce oczyszczenia i spotkania z Bogiem, miejsce, gdzie człowiek mierzy się i wygrywa ze słabościami. Żeby na niej przetrwać, potrzebny jest nie tylko wysiłek, ale i zaufanie Bogu.

Odwrócony trójkąt

Oprócz znanej Pustyni Judzkiej Pismo Święte opisuje też inną: dużą, surową i niegościnną Negew. To największa pustynia Izraela. Położona na południe od Jerozolimy, zajmuje ponad połowę kraju. Ma kształt odwróconego trójkąta. Na południu wąskim szpicem dochodzi do Morza Czerwonego; od zachodu graniczy z Egiptem, a od wschodu z Jordanią. Nazwa Negew (lub Negeb) wywodzi się z języka hebrajskiego, oznacza suche miejsce. Kiedy Abraham opuścił Egipt, trafił właśnie tam: „Abram wywędrował więc z Egiptu z żoną i z całym dobytkiem swoim oraz z Lotem do Negebu” (Rdz 13,1). Ustalenia geograficzne wskazują także, że to właśnie przez pustynię Negew wędrowali Izraelici do Ziemi Obiecanej. Kiedy Mojżesz wysłał zwiad, by zbadali kraj Kanaan, powiedział swoim ludziom: „Idźcie przez Negeb, a następnie wstąpcie na góry” (Lb 13,17). Zatem trwająca 40 lat droga z Egiptu wiodła przez tę pustynię. Stała się ona miejscem przemiany, gdzie Bóg przez długi czas przygotowywał swój lud, aby w końcu dotarł on do miejsca swojego przeznaczenia.

Manna, woda i przepiórki

Na Negew dotarł też prorok Eliasz, który, przytłoczony sytuacją, miał najgorsze myśli: „Przyszedłszy, usiadł pod jednym z janowców i pragnąc umrzeć, rzekł: »Wielki już czas, o Panie! Odbierz mi życie, bo nie jestem lepszy od moich przodków«” (1 Krl 19,4). Bez jedzenia i picia, w skwarze faktycznie szybko opuściłyby go siły. Jednak Bóg na to nie pozwolił. Okazał swoją moc i przez anioła zesłał Eliaszowi podpłomyk oraz dzban z wodą. Prorok posilił się i mógł dalej wypełniać Boży plan. Pustynia bez Boga jest jałowa i niesprzyjająca człowiekowi. Bóg jednak na pustyni okazuje swoją potęgę i miłość do człowieka. Negew nie umożliwia człowiekowi przeżycia, to Bóg sprawia, że jest to możliwe. Nie tylko Eliasza ocalił na pustyni. Również zbłąkanych Izraelitów nakarmił na pustyni manną, zesłał im wodę i przepiórki, demonstrując swoją wierność i troskę o lud. Pustynia Negew pojawia się także w Psalmie 126: „Odmień nasz los, o Panie, jak strumienie w [ziemi] Negeb”.

Łysy janowiec

Jaka jest pustynia Negew? W powyższym cytacie mowa jest o strumieniach. W tym gorącym pustkowiu występują strumienie, jednak tylko od czasu do czasu. Deszcze spadają tam wiosną i jedynie wtedy w suchych korytach rzecznych pojawia się odrobina wody, a razem z nią roślinność. Poza tym na Negew panuje susza. Teren jest skalisty i pylisty, jednak nawet tam jest życie: rosną nieliczne drzewa akacjowe, krzewy pistacji i palmy widlice. To teren przeznaczony wyłącznie dla tych roślin, które potrafią przetrwać ekstremalne pustynne warunki. Pod jaką rośliną usiadł Eliasz? Pismo Święte mówi wprost — pod janowcem. To krzew z rodziny bobowatych, czyli roślina strączkowa, którego pełna nazwa to janowiec retam. Dość licznie występuje właśnie na pustyni Negew. Do perfekcji opanował umiejętność gospodarowania minimalnymi ilościami wody. Szybko zrzuca liście i przez większość roku pozostaje „łysy”. Brak liści sprawia, że odparowywanie wody ograniczone jest do minimum. Długimi korzeniami potrafi sięgać daleko w głąb ziemi, aby stamtąd pozyskiwać wilgoć. Nie daje zbyt dużo cienia, ale być może niczego lepszego Eliasz nie znalazł.

Drapieżniki i gazele

Pustynia Negew jest też bardzo interesująca dla zoologa. Na skalistych wzgórzach zaobserwowano niedawno leopardy arabskie, dzikie koty występujące głównie na Półwyspie Arabskim. Pośród nocnych ciemności przemykają tam karakale stepowe – dzikie koty o długich uszach zakończonych „pędzelkami”. Zapuszczają się tam hieny pręgowane, wilki arabskie i szakale złociste. Wszystkie te drapieżniki podążają tropem niewielkich gazeli pustynnych i górskich, które żyją pośród skał pustyni Negew. To zwierzęta zagrożone wyginięciem. Dawniej jednak, w czasach biblijnych, ich stada były zapewne większe i ludzie, którzy zapuszczali się na niegościnną pustynię, mogli obserwować dzielne zwierzęta mierzące się z suszą i palącym słońcem. To z pewnością o gazelach mówi słynny Psalm 42: „Jak łania pragnie wody ze strumieni, tak dusza moja pragnie Ciebie, Boże!”. Gdy już wiadomo, że miejscem przebywania biblijnych „łań”, czyli gazeli, jest pustynia, jasnym staje się wers mówiący o pragnieniu, które odczuwają te zwierzęta. Wiadomo też w końcu, dlaczego nie mogą napić się wody ze strumieni: rzeki są wyschnięte, jak to ma miejsce przez większość roku na pustyni Negew.