Księżyc to jedyne ciało niebieskie, na którym człowiek postawił stopę. Mimo że od tego wydarzenia, od lądowania misji Apollo 11, minęło już ponad 50 lat, to wciąż o tym jedynym naturalnym satelicie Ziemi nie wiemy zbyt wiele. Rok temu, gdy amerykańska Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej NASA ogłosiła, że w ramach misji Artemis 3 człowiek ponownie mógłby wylądować na Księżycu, w kosmicznym przemyśle zrobiło się ciasno. Badania nabrały rozpędu i wiele agencji państwowych oraz prywatnych postanowiło wysłać w kosmos swoje misje badawcze. – Doszło do tego, że chęć startu trzeba zgłaszać dużo wcześniej i czekać na swoją kolej – dodaje Filip Wylęgała, lider studenckiego zespołu naukowego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Zwycięski projekt

Zaczęło się od międzynarodowego konkursu „Experiment on the Moon: Lunar Payload Mission”. Zorganizowała go dla młodych ludzi firma Orbital Space z Dubaju, by umożliwić im stworzenie tak zwanego payloadu, czyli ładunku, który lądownik zabierze na Srebrny Glob. Zarezerwowano miejsce dla zwycięzców konkursu. Wśród nich znaleźli się studenci z Krakowa ze swoim autorskim projektem „Lunaris”. – To nawiązanie do łacińskiej nazwy księżyca (Luna) i książki Stanisława Lema „Solaris” – wyjaśnia Filip Wylęgała. – Wysłaliśmy na konkurs 10 różnych projektów, z czego 4 dostały się do finału – opowiada Julia Piekarska. – Nie mogliśmy uwierzyć, że z ponad 400 zgłoszeń wybrano jeden z naszych projektów, czyli urządzenie, które zbada, jak różne materiały z ziemi zareagują z księżycowym pyłem, regolitem – dodaje Filip. To pierwszy projekt kosmiczny w stu procentach wymyślony i stworzony przez studentów, za pomocą Orbital Space - firmy z Zjednoczonych Emiratów Arabskich zajmującej się eksploracją przestrzeni kosmicznej i rozwojem technologii kosmicznych. Krakowska AGH angażuje się w rozpędzającą się w Polsce branżę kosmiczną. To tutaj powstało Centrum Technologii Kosmicznych. – Tu powstaje budynek z laboratoriami, gdzie będziemy mogli testować nasze urządzenie. – Studenci pokazują plac budowy za oknem.

Księżycowy piasek

Teraz młodzi naukowcy muszą zbudować prototyp urządzenia i znaleźć sponsorów. Mają czas do października przyszłego roku. – Na lądowniku mamy przyznane miejsce na payload o wadze 200 gramów – mówi Krzysztof Garbicz. – Ta niewielka skrzynka będzie mieć silniczek elektryczny, który na powierzchni Księżyca wypuści płytkę zwaną kotwiczką. Na niej będą umieszczone próbki różnych materiałów pochodzących z Ziemi. Pył księżycowy przyklei się do nich i będzie można zbadać, jakie materiały z naszej planety można wykorzystać w środowisku księżycowym – tłumaczy młody naukowiec. – Na razie nie wiemy jeszcze, jakie próbki znajdą się w urządzeniu – dodaje Julia. – Nie wiadomo też, gdzie dokładnie odbędzie się lądowanie. Poza tym Księżyc stale bombardowany przez meteoryty ma niejednolitą powierzchnię. A regolit księżycowy, czyli pokruszona skała, przypomina trochę nasz piasek, ale jest bardzo ostry, bo nie szlifuje go wiatr czy woda, i jest naładowany elektrostatycznie. Mocno przylepia się do wszystkiego, na co już zwracali uwagę astronauci. – Chcemy sprawdzić, jak różne materiały zachowują się w zetknięciu z regolitem – mówi Filip Wylęgała. – W przyszłości pomoże to m.in. tworzyć lepsze skafandry dla astronautów czy budować urządzenia do wykorzystywania na Księżycu. – Dzięki badaniom prowadzonym na przywiezionych próbkach, regolit można dokładnie odtworzyć – dodaje Krzysztof Gierdziewicz. – To po co lecieć w kosmos? – pytam. – Wszystkich zachodzących tam zjawisk nie da się zasymulować – wyjaśniają studenci. – Na Księżycu jest sześć razy mniejsze przyciąganie, jest promieniowanie kosmiczne i panuje próżnia. Gdy na ziemi weźmiemy do ręki piasek, pomiędzy jego ziarenkami jest powietrze, w kosmosie nie.

Więcej w najnowszym numerze Małego Gościa