Lawiny śnieżne to gwałtowne osunięcie się mas śniegu po zboczu. Aby jednak takie osunięcie zostało uznane za lawinę, śnieg musi stoczyć się na odległość co najmniej 50 metrów. Takiego zdarzenia lepiej unikać, bo gdy człowiek zostanie porwany przez lawinę, może tego nie przeżyć. Wielką siłę lawiny w małej skali widać w czasie odwilży, gdy nagle ze spadzistego dachu zaczyna zsuwać się śnieg i z hukiem spada. W górach biały puch napiera z siłą setek ton i porywa ze sobą wszystko niczym sztormowa fala. Mimo że wciąż prowadzone są badania i obserwacje nad tymi zjawiskami, mierzona jest ich pokrywa śnieżna, trudno dokładnie przewidzieć, w jakim miejscu i o jakiej godzinie lawina zejdzie.

Zagrożenie lawinowe

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) albo Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) ogłasza je we współpracy z Centrum Prognozowania Lawinowego. Zagrożenie lawinowe oznacza się w 5-stopniowej skali.

I stopień – ryzyko zejścia lawiny jest niewielkie, śnieg jest dobrze utrwalony – można bezpiecznie wędrować po szlakach.

II stopień – ryzyko jest umiarkowane. Śnieg tylko na niektórych stromych stokach może być słabiej związany. Przy tym stopniu lawina nie powinna samorzutnie zejść, z wyjątkiem mniejszych osuwisk. Planując wędrówki, trzeba unikać miejsc, gdzie mogą zejść lawiny – nie chodzić większą grupą po stromych stokach powyżej linii lasu. III stopień – ryzyko zejścia lawiny jest znaczne. Śnieg w niektórych miejscach jest słabo związany. Osuwisko może wywołać nawet pojedynczy człowiek, i to z dużej odległości. Mogą samorzutnie zejść średnie, a także pojedyncze duże lawiny. Turyści nie powinni wychodzić poza linię drzew, chyba że z profesjonalnym przewodnikiem. IV stopień – ryzyko wysokie. Na większości stromych stoków śnieg jest słabo związany. Łatwo wyzwolić lawinę. Istnieje duże prawdopodobieństwo samoistnego schodzenia wielu średnich i pojedynczych dużych osuwisk. Turyści powinni zrezygnować z wychodzenia w góry. Tylko bardzo doświadczeni przewodnicy potrafią rozpoznać zagrożenie.

V stopień – ryzyko bardzo wysokie. Śnieg jest bardzo słabo związany także na stokach o niewielkim nachyleniu. Nawet przy małej stromiźnie mogą samorzutnie schodzić duże lawiny. Poruszanie się po górach jest niemożliwe.

Kiedy spada lawina?

Aby ruszyć wielkie masy śniegu, potrzeba wielu czynników. Śnieg – ważna jest grubość pokrywy śnieżnej, to, czy jest spójna i jaką ma przyczepność. Większość lawin schodzi wtedy, gdy na zmrożony śnieg spadnie jednorazowo duża warstwa nowego puchu. Pogoda – szybkie zmiany temperatury, siła wiatru, nasłonecznienie stoku. Lawiny częściej spadają ze stoków, gdzie silnie wieje wiatr. Niebezpieczna jest zarówna słoneczna pogoda, jak i mrozy poniżej minus 15 stopni Celsjusza, gdy śnieg lodowacieje i jest mniej spójny. Ukształtowanie terenu –  lawiny najczęściej schodzą ze stoków o nachyleniu od 20 do 50 stopni, w żlebach, rynnach i na gładkich zboczach. Śnieg zsuwa się też łatwiej powyżej linii lasu. Człowiek – 90 procent lawin, które pociągnęły za sobą ofiary, spowodowane było przez turystów, narciarzy, snowboardzistów. Czasem wystarczy przejście jednej osoby albo przewrócenie się narciarza, aby lawina ruszyła.

Co robi TOPR, gdy zejdzie lawina?

1. Najpierw należy określić obszar zejścia lawiny. (Na zdjęciu czerwoną linią zaznaczono miejsce jej obrywu.) 2. Lawinisko jest przeszukiwane przez ratowników w poszukiwaniu sygnału z detektorów lawinowych i przy pomocy psów. 3. Teren sprawdza się za pomocą długich sond. W tym miejscu lawinisko miało 3 metry głębokości. 4. Znalezionych turystów odkopuje się i udziela im pomocy.