Jakie właściwie są pająki? – Nie brudzą, nie śmierdzą, karmi się je raz na dwa tygodnie. To milusińskie stworzenia – zapewnia pani Alicja Świętoniowska, nasza przewodniczka po świecie pająków na wystawie w Katowicach. Pajęczakami zafascynowała się jako dziecko, a potem poznawała je na studiach. Dziś jako arachnolog specjalnie dla „Małego Gościa” opowiada o tych stworzeniach.

Pajęcza broń

Po grecku pająk to aráchnē. Dlatego nauka o pająkach to arachnologia. Pająki są jadowite, ale nie wszystkie stanowią zagrożenie dla człowieka. – Niebezpieczne są takie, po których ugryzieniu można zachorować lub umrzeć. A pająki jadowite mają substancję, która pomaga im polować – tłumaczy pani arachnolog. – To trzeba rozróżnić – podkreśla. – Na przykład ptasznik kędzierzawy, jak każdy pająk, jest jadowity, ale nie jest niebezpieczny. Jego jad porównujemy z jadem pszczoły. Ale nasza Klusia, tak ją nazywamy, bo to samiczka, nie gryzie dla zabawy – zapewnia pani Alicja. Ptaszniki są ślepe, głuche i delikatne jak… surowe jajko. – Jeśli się przestraszy, będzie uciekała i spadnie ze stołu, zostanie z niej mokra plama – dodaje nasza przewodnik. – Ptaszniki mają tendencję do zrzucania włosków parzących z odwłoka. Są jak pokrzywa. Nieprzyjemne, ale nie niebezpieczne. Potrafią się obronić bez użycia zębów. Zęby to ostateczność.

Pajęcze zwyczaje

Na wystawie pająka można wziąć na dłoń. – Ważne, by robić to nad stołem, żeby nie spadł – tłumaczy pani Alicja. – Nasze dłonie są ciepłe i wilgotne, a pająki lubią takie środowisko. Z tej racji, że są włochate, łaskoczą. Mają też maleńkie pazurki, dlatego kiedy poczujemy coś szorstkiego, oznacza to, że pająk przyczepił się do dłoni, aby nie spaść. – A jeśli ktoś chciałby hodować pająki w domu? – pytam. – To dość proste. Pająkowi wystarczy odpowiedni pojemnik – wyjaśnia pani arachnolog. – Nie wyprowadzamy go na spacer, ale co jakiś czas „podlewamy” spryskiwaczem jak roślinę, aby zapewnić mu wilgotność, i niezbyt często karmimy. Na początek przygody z pająkami polecam ptasznika naziemnego Brachypelma hamorii, bo zbytnio nie skacze i nie będzie próbował uciec. Albo też ptasznika Grammostola quirogai, jak nasz Pimpuś, który jest jednym ze spokojniejszych pająków.

Pajęcza kuchnia

Właściwie po co hodować pająki? – Uczą nas wrażliwości na przyrodę – odpowiada pani Alicja. – To niewielkie zwierzęta, ale jeśli mamy odpowiednią wiedzę, możemy sprawić, że pająk będzie w terrarium dobrze rósł i się rozwijał. Natomiast w przypadku braku wyobraźni możemy go odesłać do Krainy Wiecznych Łowów – dodaje. – Małe pajączki karmimy na przykład raz lub dwa razy w tygodniu. Większe raz w miesiącu. O ilości pokarmu, jaką pająk może przyjąć, mówi nam wielkość jego odwłoka. Jeżeli jest taki jak głowotułów, to znaczy, że pająk ma dobrą wagę. Jeśli odwłok jest mniejszy, to oznacza, że jest niedożywiony. Największy pająk na świecie to ptasznik goliat (Theraphosa blondi). Razem z odnóżami ma 32 cm rozpiętości. – To już średnia pizza – uśmiecha się znawczyni pająków. – Jest długi na 12 cm i może ważyć 175 gramów. Natomiast w Polsce największy pająk to kątnik domowy. Ma 18 mm długości, a razem z odnóżami jego szerokość wynosi 10 cm. Pajęcze pajęczyny W naturalnym środowisku, w zależności od gatunku, pająki żyją od 8 do 40 lat. Nasz rodzimy pająk zwany kwietnikiem jest dość rzadki, a ponadto ma fenomenalną zdolność zmieniania kolorów na biały, żółty albo zielony. – Dość łatwo je rozpoznać, bo żyją w środku kwiatu – mówi pani arachnolog. – Można je spotkać na łąkach. To jeden z niewielu pająków, który przyswaja pokarm roślinny, a dokładnie nektar kwiatowy. Samica żyje w środku kwiatu i zjada owady, które do niego przylatują. A samiec w poszukiwaniu samicy wspina się z kwiatka na kwiatek. Jeśli jej nie znajduje, wypija nektar, przy okazji zabiera ze sobą pyłek i rusza w dalszą podróż. W ciągu godziny może zapylić nawet 80 kwiatów. A co z pajęczą siecią? Naziemne pająki rzadko tworzą sieci. – Tylko te podziemne, żyjące wokół krzewów, tworzą tunele i sieci, by tunel się nie zawalił. Majstersztykiem natomiast jest sieć łowna pająka krzyżaka. To niesamowite zwierzę, tworząc pajęczynę, uwzględnia położenie słońca, kierunek wiatru i fakt, czy w pobliżu jest woda – tłumaczy pani Alicja. – Czarna wdowa na przykład nie tworzy tak misternych pajęczyn jak krzyżak, dlatego potrafi zaplątać się we własną pajęczynę. I taki jest jej koniec.