Nie dziwi, że orzeł widnieje w herbach stu kilkudziesięciu polskich miast. Wzorem dla nich jest herb Rzeczpospolitej – orzeł w koronie na czerwonej tarczy. Orzeł z Kalisza Pomorskiego chwyta zająca. Podlaski drapieżnik z Knyszyna widnieje w herbie razem z pradawnym turem. Orłowi z dolnośląskiego Wojcieszowa towarzyszy rzadka roślina – dziewięćsił bezłodygowy, a z lubuskiego Kostrzyna nad Odrą boleń, jedyny drapieżnik wśród ryb karpiowatych występujący w Odrze. A jaka jest historia orłów z herbów innych miast?

Na piersi orła

W herbie Kęt oprócz dumnego orła w złotej koronie znajdują się trzy białe orle jaja. W naturze trzy jaja w orlim gnieździe to rzadkość – orły mają dwa, a najczęściej tylko jedno młode. W herbie Drezdenka natomiast widnieje czerwony orzeł z wielkim złotym sercem na piersi, a w herbie ostrołęckim, którego korzenie sięgają XVIII wieku, ptak ma na piersi złotą tarczę. Na tarczy widnieje napis: Haec avis protege, czyli „Ochraniaj to, ptaku”. Pod napisem narysowany jest niedźwiedź, który symbolizuje położoną nieopodal Puszczę Zieloną. Orzeł ze Sławkowa ma na piersi złotą literę S – wiadomo, od pierwszej litery nazwy miasta. Ale co dzierży w szponach? Jedną łapą trzyma wagę – symbol sprawiedliwości – a drugą dwa młotki o złotych trzonkach. Mają one przypominać o górniczej historii Sławkowa. Nie są to bowiem zwykłe młotki, lecz używane w kopalniach pyrlik i żelazko.

W szponach orła

Łapy orła z Połańca zajęte są wielkim czarnym rogiem myśliwskim, w który łowczy dęli niczym w trąbę, dając znak do rozpoczęcia polowania. W szponach orła z zachodniopomorskiego Myśliborza widać czarne pióropusze. To związek z tradycją rycerską. Kity z piór przez długie stulecia zdobiły hełmy europejskich rycerzy. W herbie śląskiego Raciborza na czerwonej tarczy znajduje się tylko pół orła. To znany w heraldyce, czyli w nauce o herbach, symbol. Nazywa się „połuorzeł”. Według legendy, kiedy Bolesław Krzywousty podzielił Polskę pomiędzy swoich synów, każdemu z książąt podarował do herbu pół orła na znak podzielonego państwa piastowskiego. A książę raciborski Mieszko Plątonogi był wnukiem Bolesława. Pewnego dnia, gdy Mieszko przemierzał swoje ziemie, w jego wozie pękło koło. Pół koła zostało oparte o wóz, na którym narysowany był połuorzeł. Księciu tak spodobało się to połączenie, że ustanowił je symbolem swoich ziem: pół orła uzupełnione połówką koła od wozu. I tak jest do dziś.

Święty z orłem

Większość orłów z herbów polskich miast wywodzi się od piastowskich orłów książęcych. Jednak istnieją też na herbach orły z zupełnie inną historią. Tak jest w przypadku godła Dęblina. Ptak nie przypomina w nim orła, symbolu Polski, bo jest szary, a jego skrzydła nie są uniesione ani rozłożone; dziób i szpony też są szare. To orzeł – symbol mitologicznego Zeusa. Świadczą o tym złote pioruny wychodzące z kuli ziemskiej trzymanej przez ptaka w szponach. A pioruny to symbol Zeusa. Pod postacią drapieżnego orła jest też przedstawiany św. Jan Ewangelista. I w takiej roli orzeł występuje w herbie warmińsko-mazurskich Kisielic. Skąd o tym wiemy? Bo trzyma wstęgę, która jest niczym jego wizytówka. Widnieje na niej napis „S. Joannes”, czyli św. Jan. Po drugie ma wokół głowy aureolę, która wskazuje, że nie jest to zwykły ptak, lecz zwierzę symbolizujące świętego. Inny wielki święty w połączeniu z symboliką orła występuje w herbie Sanoka. To święty Michał Archanioł. Na niebieskim tle zabija on diabła, podnosząc ognisty miecz. Ponad tą sceną w czerwonym polu unosi się orzeł w koronie, co świadczy o tym, że Sanok był miastem królewskim.

Czarny orzeł

Bardzo piękny i wyjątkowy jest herb dolnośląskiego Lubina. Przedstawia czarnego orła. W miejscu głowy ptaka znajduje się wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem, co jest obrazem harmonijnego połączenia państwa i religii. Orły o czarnych piórach wywodzą się od herbów piastowskich książąt władających Śląskiem. Tak jest w przypadku Złotoryi. Czarny orzeł ma na piersi białą przepaskę, która jest charakterystyczną cechą tego ptaka, symbolu Piastów dolnośląskich. Orzeł czarny z białą przepaską jest strażnikiem beczek z solą płynących łodzią po Odrze w herbie Nowej Soli. Przypomina o starych tradycjach miasta. Przez wieki słynęło ono z warzenia soli, którą następnie wysyłano łodziami do odległych portów. Do tych czasów nawiązują i herb, i nazwa miasta.