Laski, podwarszawska miejscowość na skraju Puszczy Kampinoskiej, to kolejne miejsce na mapie małych ojczyzn Prymasa Tysiąclecia. Od prawie 110 lat uczą się tu niewidomi. „Duży kawał mojego serca jest w Laskach” – przyznał prymas Stefan Wyszyński.

Ważne miejsce

Laski to dzieło sługi Bożej matki Elżbiety Róży Czackiej, dobrze wykształconej hrabianki, która jako 22-letnia dziewczyna straciła wzrok. Pochodziła z zamożnej rodziny, mogła żyć w miarę normalnie. Inni niewidomi nie mieli takiej możliwości. Często utrzymywali się z żebrania. Róża postanowiła to zmienić. Dzięki niej powstało miejsce, gdzie niewidome dzieci i młodzież mogły się uczyć, a w przyszłości podjąć pracę, założyć rodzinę i prowadzić samodzielne życie. Założyła też Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, które do dziś prowadzą dom w Laskach. Ksiądz Wyszyński w 1926 r. przyjechał do Lasek, a właściwie do ks. Władysława Korniłowicza, który był kierownikiem duchowym jego i matki Róży Czackiej. „Ujęła mnie świętość tych ludzi” – powiedział po latach. Odtąd przyjeżdżał tam jak do swojego domu. Podczas II wojny światowej mieszkał w Laskach i jako kapelan uczył religii. „Wielokrotnie zadawaliśmy mu najtrudniejsze pytania, jakie tylko zdołaliśmy wymyślić. A ksiądz profesor cierpliwie (…) na nie odpowiadał, wzbogacając swe wyjaśnienia anegdotami, a czasem kawałami budzącymi ogólny śmiech” – wspominali po latach uczniowie ks. Wyszyńskiego.

Ważny ksiądz

Obecność księdza Wyszyńskiego w Laskach w czasie wojny okazała się opatrznościowa. Podczas bombardowań uspokajał często: „Nie bójcie się, Pan Bóg zawsze dba o swoje dzieci, a my jesteśmy dziećmi Boga”. – Któregoś dnia, gdy nadleciało dużo samolotów, ciężkich bombowców, ludzie zaczęli zastanawiać się, gdzie mają się schronić. Ksiądz Wyszyński powiedział: „Proszę wszyscy wchodzić do kaplicy. Tutaj nam się nic nie stanie. Matka Boża Śnieżna przykryła Laski swoim płaszczem (…). A samoloty sobie odlecą” – wspomina pani Helena Zygar. I tak było. Wszyscy schowali się do kaplicy, a ksiądz dalej Mszę św. odprawiał. Nawet podczas najgorszych bombardowań ksiądz Wyszyński nigdy nie musiał przerwać odprawianego nabożeństwa. – Kiedyś poszedł do Niemców i prosił, by mógł odprawić Mszę św. dla więźniów tymczasowego obozu, który był na terenie zakładu – wspomina pani Helena. – Nie bał się, mimo że sam był ścigany przez gestapo i mogli go aresztować. Niemcy zgodzili się i sami zajęli tylne miejsca w kaplicy.

Ważna kartka

W czasie powstania warszawskiego ksiądz Wyszyński został kapelanem szpitala powstańczego i okręgu wojskowego Żoliborz. Wieczorami chodził na skraj lasu spowiadać powstańców. A gdy dowiedział się, że w lesie były jakieś bitwy, szedł tam i wyszukiwał rannych. Kiedyś natknął się na łączniczkę poważnie zranioną w nogę. Leżała w zaroślach niedaleko cmentarza. Ksiądz wziął ranną na plecy i zaniósł do szpitala powstańczego. Dziewczyna miała przy sobie ważne rozkazy. Prosiła, by ksiądz jak najprędzej doręczył je dowódcy. W Laskach często słychać było złowrogie strzały. W niedalekich Palmirach w lesie odbywały się egzekucje. Ksiądz Wyszyński zawsze wtedy organizował modlitwę za tych, których zabijają. „Chodźmy się modlić, bo tam ludzie giną” – mówił. W pierwszych dniach powstania warszawskiego zginął 16-letni Janek. „Spowiadałem go i przygotowałem na śmierć” – wspominał prymas. „Śpiewał pieśni do Matki Bożej. (…) Z tym śpiewem umarł. Pochowałem go na cmentarzu pod Izabelinem na górce, w piasku, bez trumny, bo już trumien nie było”. Często wychodził przed kaplicę i błogosławił walczącej Warszawie. Gdy powstanie upadało, miasto płonęło, wiatr przyniósł niedopaloną kartkę papieru. Była niemal doszczętnie spalona. Czytelne były tylko dwa wyrazy: „Będziesz miłował”. Ksiądz Wyszyński przyniósł ją ostrożnie i złożył w kaplicy jak największą relikwię. „Nic droższego nie mogła nam przysłać ginąca stolica” – powiedział do sióstr. „To najświętszy apel walczącej Warszawy do nas i do całego świata. Apel i testament: »Będziesz miłował«”.

Ważne ślady

Już jako prymas, głosząc rekolekcje w Lakach, powiedział: „W tym miejscu wyspowiadałem wielu rannych powstańców. Czekali na operację, leżeli na noszach albo na jakimś kocu. Dużo krwi wsiąkło w podłogę, na której teraz siedzimy…”. Z kaplicy domu rekolekcyjnego weszliśmy do mieszkania ks. Władysława Korniłowicza. Nieraz nocował tam, będąc w Laskach, ks. Stefan Wyszyński. Po kierowniku duchowym prymasa zostały pamiątki: klęcznik, stolik, płaszcz, buty, teczka na dokumenty i stroje liturgiczne, których używał. Na koniec jeszcze odwiedzamy cmentarz, na którym spoczywają ludzie związani z Laskami. Warto odwiedzić to szczególne miejsce, położone na skraju Puszczy Kampinoskiej. Miejsce, gdzie zostało wiele śladów obecności ludzi wielkiej wiary, sług Bożych: Prymasa Tysiąclecia, ks. Władysława Korniłowicza i matki Elżbiety Róży Czackiej. Miejsce naznaczone trudną historią Polski, cierpieniem, ale i pokojem i miłością, gdzie mieszkańcy i pracownicy pozdrawiają się słowami pełnymi nadziei: „Przez krzyż do nieba!”.