Po 333 latach wydobyto jeden z najcenniejszych zabytków świata – żaglowiec Vasa. Stał się prawdziwą kapsułą czasu. W kwietniu też odbyła się pierwsza od starożytności olimpiada. Kwiecień to także miesiąc powstania skutecznej, ale i bezwzględnej agencji wywiadowczej, żydowskiego Mosadu. W pierwszych dniach kwietnia rozpoczął się także ostatni akt dramatu Akki, twierdzy, w której zakony rycerskie pokazały swoją siłę i honor.

Skuteczny Mosad

Powstał w Izraelu 1 kwietnia 1951 roku jako Instytut do spraw wywiadu i operacji specjalnych. Mosad to jedna z najskuteczniejszych agencji wywiadowczych świata. Państwo Izrael powstałe w 1947 roku otoczone było wrogimi państwami. Aby przetrwać, musiało mieć silną armię i skuteczny wywiad. Najsłynniejszą operacją żydowskiego Mosadu było wytropienie i uprowadzenie ukrywającego się w Argentynie hitlerowskiego zbrodniarza Adolfa Eichmanna. W operacji „Plumbat” natomiast Mosad, niezgodnie z prawem międzynarodowym, ukradł 200 ton tlenku uranu ze statku towarowego, co pozwoliło Izraelowi zbudować bombę atomową. Niesamowitą akcją była operacja „Piorun” lub „Entebbe”, czyli błyskawiczne odbicie z rąk terrorystów zakładników z porwanego samolotu, który wylądował w Ugandzie. Mosad odpowiedzialny był także za zlikwidowanie w Europie terrorystów z organizacji Czarny Wrzesień, która zamordowała izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Akcja o kryptonimie „Gniew Boży” miała odstraszyć potencjalnych zamachowców i pokazać jednocześnie bezwzględność Mosadu. Tym bardziej że w tej operacji pomylono jeden cel i zabito niewinnego człowieka. Jedną z udanych akcji była też operacja „Mojżesz”, która doprowadziła do sprowadzenia do Izraela etiopskich Żydów zagrożonych klęską głodu.

Pierwsza olimpiada

Baron Pierre de Coubertin był nie tylko francuskim arystokratą, ale i pedagogiem, który jako pierwszy zauważył, że sport może być pomocny w wychowaniu dzieci i młodzieży. Nazywany jest nawet „ojcem współczesnego sportu”. Zamiast uczyć ich walki z bronią, zaproponował walkę z innym przeciwnikiem – z własnymi słabościami. Wojny co prawda nie zniknęły, ale 6 kwietnia 1896 roku odbyły się pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie. Do Aten przyjechało prawie 300 sportowców z 13 krajów świata. Byli to zwykli amatorzy i… tylko mężczyźni. Kobiety wystartowały po raz pierwszy w 1912 roku w zawodach pływackich. Najlepsi otrzymywali medal srebrny, a zdobywcy drugiego miejsca – brązowy. Trzecie miejsce nie było nagradzane. Złotego medalu nie było, podobnie jak flagi i znicza, który po raz pierwszy zapłonął dopiero w 1928 roku. Od początku olimpiady odbywają się co 4 lata. Nie odbyły się tylko w latach 1916, 1940 i 1944 z powodu wojen światowych i rok temu, w 2020, z powodu pandemii.

Krótki rejs

Ogromny żaglowiec Vasa (noszący imię dynastii panującej, tej samej co nasz król Zygmunt III Waza) długości 69 metrów, ozdobiony 700 rzeźbami z drewna dębowego, sosnowego i lipowego, odbił od nabrzeża portu w Sztokholmie 10 sierpnia 1628 roku. Z burt sterczały 64 działa, a znajdujący się w kadłubie kamienny balast, ważący 120 ton, miał zapewnić odpowiednią stateczność potężnemu galeonowi. Żaglowiec obserwowany przez tysiące mieszkańców wyruszył w swój pierwszy rejs. Postawiono żagle. Po przepłynięciu zaledwie 1300 metrów okręt przechylił się, a woda momentalnie zaczęła się wdzierać przez dolne furty działowe. Kilka minut później duma Szwecji leżała 33 metry pod powierzchnią. Katastrofa pochłonęła życie ok. 50 marynarzy. Ponad 300 lat później – 24 kwietnia 1961 roku – Vasa znów znalazł się na powierzchni. Wydobyty żaglowiec dał odpowiedź na wiele pytań, np. jak wyglądały takie jednostki w czasie ich największego rozkwitu czy jak żyli prości marynarze. Cenne działa wydobyto już w XVII wieku, ale na pokładzie zostały jeszcze kufry marynarzy z odzieżą czy drewniane talerze z resztkami owsianki. Przez 17 lat spryskiwano okręt specjalnym środkiem, aby drewno wyciągnięte z wody nie wyschło i nie rozsypało się. Okręt jest w 98 proc. oryginalny. Dziób zdobi ogromny galion, czyli rzeźba przedstawiająca pochód 20 cesarzy rzymskich. Wśród przedmiotów znaleziono nawet 6 zapasowych żagli. Muzeum w Sztokholmie, w którym stoi Vasa, jest najchętniej odwiedzanym miejscem w całej Szwecji.

Koniec Królestwa

6 kwietnia 1291 roku rozpoczął się ostatni akt istnienia Królestwa Jerozolimskiego. Tereny zdobyte w czasie krucjat upadały pod kolejnymi ciosami armii sułtana, którą tworzyli niewolnicy państwowi, zwani mamelukami. Murów ostatniej twierdzy – Akki – broniły m.in. zakony rycerskie – szpitalnicy (joannici) i templariusze. Zacięte walki toczyły się o każdy metr murów. Na pomoc przybył król Jerozolimy Henryk II, ale musiał się ratować ucieczką na galerze. 18 maja przez zewnętrzny pierścień miejskich umocnień wdarli się muzułmanie. Walka była zacięta. Jeszcze na krańcach miasta próbowali walczyć dzielni templariusze. Po tygodniu jednak, za cenę bezpiecznego odpłynięcia, poddali się. Mamelucy, pilnując, by wycofali się rycerze zakonni, zaczęli mordować i gwałcić chroniącą się tam ludność. Templariusze nie mogli spokojnie na to patrzeć. Chwycili za broń i wybili Saracenów. Tak krzyżowcy nazywali wszystkich Arabów. Na statkach ewakuowano cywilów i część skarbu zakonnego. Dowódca zakonu Piotr z Sevrey jeszcze raz zaufał zapewnieniom o bezpieczeństwie i przyszedł do sułtana na rozmowę. Został jednak ścięty na oczach swoich rycerzy. Bracia postanowili walczyć do końca. 28 maja donżon – wieża, w której walczyli – zawalił się, grzebiąc wszystkich. Templariusze potwierdzili swoje motto: pierwsi w natarciu, ostatni w obronie. Miasto na rozkaz zwycięzców zostało zburzone i zasypane ziemią.