C ały proces zaczyna się w  Narodowym Banku Polskim, który jest emitentem pieniądza. To na jego zlecenie graficy wykonują projekty banknotów i monet. Projekt graficzny banknotu czy monety, po zaakceptowaniu przez NBP, trafia do producentów: Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych oraz Mennicy Polskiej. To stamtąd wyjdą znaki pieniężne , którymi posługujemy się w codziennym życiu.

Najpierw papier

Proces drukowania banknotów rozpoczyna się od wyprodukowania odpowiedniego papieru z włókien bawełnianych. W masie papierniczej umieszcza się znak wodny oraz nitkę zabezpieczającą. Znaku wodnego nie da się podrobić np. poprzez wydruk, dlatego jest uważany za najdoskonalszy sposób zabezpieczenia przed fałszerstwem. Nitka zabezpieczająca jest inna dla każdego nominału banknotu. Posiada indywidulny mikrotekst widoczny przy patrzeniu pod światło. Zawiera on oznaczenie nominału oraz skrót „ZŁ”. Po wysuszeniu i wygładzeniu papier przechodzi kontrolę i tylko ten spełniający surowe normy jest cięty na arkusze.

Artysta-rytownik

Kolejny etap wymaga niezwykłej precyzji i kunsztu. Do pracy przystępuje rytownik, który na metalową płytkę przenosi te elementy banknotu, które będą drukowane techniką wklęsłodrukową – stalorytem. Technika ta sięga roku 1820. Za pomocą rylców artysta wycina w stali linie i punkty, przenosząc na płytkę wizerunek z przygotowanego projektu. Wklęsły wizerunek z matrycy jest powielony i przeniesiony na wklęsłodrukową formę drukową, która może zwierać 45 wizerunków. Wizerunek na niej tworzą wklęsłe linie i punkty, które w procesie druku są wypełniane farbą. Po przeniesieniu na papier powstaje wypukły i wyczuwalny w dotyku wizerunek. Obecnie, w nowoczesnym procesie, ryt tworzony jest za pomocą specjalistycznych programów komputerowych, które pozwalają na wykonanie pojedynczej matrycy oryginalnej lub kompletnej formy drukowej przy użyciu rytowania laserowego.

Drukowanie

Druk przebiega w kilku etapach. Najpierw techniką offsetową, czyli taką, gdzie obszar zadrukowany i niezadrukowany są na tym samym poziomie, drukuje się m.in. tło i gilosze. Gilosze to zawiłe rysunki stanowiące swego rodzaju tło banknotu. Nie rzucają się w oczy, ale utrudniają sfałszowanie banknotu. Następnie za pomocą sitodruku, przy użyciu specjalnej farby, wykonuje się elementy zmienne optycznie. Kolejnym etapem jest wklęsłodruk. W ten sposób drukowany jest np. portret czy godło. W tych miejscach wyczuwalne są pod palcami wypukłości. Ostatnim etapem procesu jest wykonanie numeracji banknotów, do czego wykorzystuje się typografię (rodzaj druku wypukłego). Po zakończonym procesie druku następuje sortowanie arkuszy banknotowych. Banknoty z usterkami są odrzucane i komisyjnie niszczone.

Zabezpieczenia banknotów

Banknoty muszą być zabezpieczone przed fałszowaniem. Oprócz wspomnianego już znaku wodnego i nitki zabezpieczającej do zabezpieczenia polskich banknotów stosuje się: Recto-verso – powstaje podczas druku offsetowego. Rewers i awers banknotu są drukowane równocześnie, co pozwala otrzymać idealnie dopasowany obraz składający się z dwóch różnych fragmentów rysunku. Pełny obraz widać pod światło w prawym górnym rogu. Na polskich banknotach jest to korona w owalu. Farba zmienna optycznie – np. w banknocie 100 zł z przodu znajduje się rozeta, która, gdy ruszamy banknotem, zmienia kolor ze złotej na zieloną. Efekt kątowy – elementy znajdujące się w prawym dolnym rogu przedniej strony banknotu. Żeby je zobaczyć, należy banknot trzymać równolegle do podłogi i obrócić pod kątem 90 stopni. Mikrodruki, czyli napisy wykonane czcionką niewidoczną gołym okiem. W prawym górnym rogu, obok nominału banknotu można dostrzec litery RP. Elementy widoczne w świetle UV.

Monety

Monety, którymi posługujemy się codziennie powstają w mennicy. I tym razem pierwszy krok to projekt graficzny. Następnie artysta medalier lepi wzór monety w plastelinie. Wymaga to ogromnej precyzji. Kolejny krok to wykonanie odlewu z gipsu. Obecnie początkowy etap prac wykonuje się na specjalnym programie komputerowym, który pozwala na tworzenie trójwymiarowych wizualizacji. Gipsowy odlew lub komputerową wizualizację monety przekazuje się grawerom, którzy tworzą ze stali jej pierwowzór. Z tego pierwowzoru powstają tak zwane stemple, które służą już bezpośrednio do wybijania monet. Zanim jednak trafią do tłoczni trzeba je wypolerować, pokryć chromem i zahartować, by były wytrzymałe i nie traciły na jakości podczas tłoczenia. Monety wybija się na specjalnych maszynach tłoczących. Każda z takich maszyn jest w stanie wyprodukować aż 750 monet na minutę. Proces powstawania zarówno monet, jak i banknotów jest czasochłonny. Każdy jego etap jest ściśle kontrolowany. Sporą część pracy wykonują maszyny i komputery. Jednak trudno nie zauważyć, oglądając zwłaszcza banknoty i monety kolekcjonerskie, że są to małe dzieła sztuki.