Gdyby jednym słowem przyszło określić wrzesień w przyrodzie, brzmiałoby ono: rykowisko. Już w połowie września w większych lasach, będących ostoją okazałych jeleni, słychać pierwsze porykiwania byków. W niektórych regionach, szczególnie na północy Polski, odgłosy te słychać już pod koniec sierpnia. W górach pełnia rykowiska to zazwyczaj koniec września.

Daleko od ludzi

O świcie i o zmierzchu z przyleśnych łąk i z głębi leśnych ostępów dobiegają charakterystyczne odgłosy rykowiska. Najsilniejsze byki gromadzą wokół siebie chmarę łań, chroniąc później swoje wybranki przed innymi samcami. Czasem, gdy spotkają się dwaj równorzędni rywale, dochodzi do zaciętej walki. Orężem są okazałe jelenie poroża. Arena jelenich godów to najczęściej wspomniane już śródleśne polany, przyleśne łąki i pola. Ale też okolice, gdzie te zwierzęta czują się doskonale, czyli rozległe trzcinowiska na dużych stawach (m.in. Stawy Milickie w dolinie Baryczy) lub zarośla w dolinie rzek (m.in. dolina Dunajca), gdzie zwierzęta przenoszą się na czas rykowiska. Dlaczego? By schować się przed ludźmi przemierzającymi lasy w niedostępnych, wielohektarowych zaroślach wierzbowych i w spokoju, najczęściej pod osłoną nocy, odbyć swoje gody.

Stołówka w norze

Wczesna jesień, jak zwykło określać się wrzesień, to także czas, kiedy zwierzęta powoli przygotowują się do zbliżającej się zimy. Niektóre, bardziej ciepłolubne gatunki ptaków przygotowują się do odlotu na zimowiska, a zwierzęta zapadające w zimowy sen zaczynają zbierać zapasy na zimę. Jedne, jak np. borsuk, gromadzą zapasy tłuszczu pod skórą. Inne, jak choćby chomik europejski, magazynują ziarno w podziemnych norach. Ze swojej stołówki będą korzystać późną jesienią i zimą podczas dość częstych wybudzeń. Zapasy są całkiem obfite – nawet 20 kg ziarna zgromadzonego w norze!

Pożyteczne grzyby

Jeszcze latem pojawia się większość popularnych grzybów, jednak to początek jesieni uznawany jest za czas ich obfitości. Grzyby znane są głównie z walorów smakowych, dlatego na przełomie lata i jesieni w lasach pojawiają się tłumy amatorów grzybobrania. Tymczasem grzyby spełniają też niezwykle ważne funkcje w przyrodzie. Poza niektórymi bakteriami są one jedynymi żywymi organizmami, które potrafią rozłożyć martwe drzewo. Wiele gatunków grzybów łączy się także z korzeniami drzew, pobierając z nich substancje odżywcze, dostarczając im jednocześnie wody i rozpuszczalnych soli mineralnych. Dzięki temu przyczyniają się do bujnego wzrostu drzewa.