W e wrześniu rozpoczyna się czas jesieni. Przyroda przygotowuje się do zimy, która nadejdzie za kilka miesięcy. Ptaki po sezonie lęgowym opuszczają rodzinne strony i rozpoczynają wędrówkę na zimowiska w cieplejszych regionach naszego globu. Jedne przeczekają zimę na południu Europy, inne zawitają do północnej Afryki, a jeszcze inne polecą aż na południe Czarnego Lądu, by tam spędzić czas do nadejścia kolejnej wiosny…

Rekordziści

Rekordzistką w pokonywaniu odległości wśród skrzydlatych wędrowców jest rybitwa popielata. Od lęgowisk na Grenlandii wysuniętych najdalej na północ do zimowisk na morzach wokół bieguna południowego dzieli ją około 15 tysięcy kilometrów! Trasę o długości 10 tysięcy kilometrów natomiast pokonuje nasz znajomy bocian biały, dlatego rodzinne strony boćki opuszczają już pod koniec sierpnia. Wędrówki jesienne są bardzo rozciągnięte w czasie. Wędrowne czajki, które nie biorą w danym roku udziału w lęgach, zaczynają wędrować już w… czerwcu. W sierpniu do Afryki oprócz bociana odlatują wilgi i muchołówki. We wrześniu jesienną wędrówkę rozpoczynają m.in. drozdy, sikory i niektóre ptaki drapieżne. Co ciekawe, ptaki, które wiosną powracają na lęgowiska najpóźniej, odlatują… najwcześniej. W rodzinnych stronach przebywają zaledwie około 3 miesięcy (wilga, jerzyk, kraska). Wyjątkiem jest skowronek, powracający do nas najwcześniej (niejednokrotnie już pod koniec lutego), który swoje lęgowisko w rodzinnych stronach opuszcza dopiero w listopadzie.

Szybko i wysoko

Wędrujące ptaki lecą w luźnych stadach (szpaki) albo tworzą różnego rodzaju formacje i szyki, które obserwować możemy na jesiennym niebie. Do najbardziej znanych należy klucz, czyli ustawienie stada ptaków w kształcie litery V. Tak latają m.in. żurawie, gęsi, kormorany. Mewy na przykład lecą jedna obok drugiej, a perkozy wędrują sznurem, jeden za drugim. Jak szybko i jak wysoko? To zależy od pogody. W normalnych warunkach ptaki lecą na wysokości kilkuset metrów. Niektóre, jak gęsi czy łabędzie, obserwowano nawet powyżej 5 tysięcy metrów! Ptaki wędrują w ciągu dnia z prędkością ok. 40–70 km/h. Chociaż są gatunki, takie jak słowik, kukułka czy jerzyk, które przelatują także nocą. Ptasie wędrówki mają swoich obserwatorów. Nic w tym dziwnego, bo w wielu miejscach na krótki przystanek pojawiają się gatunki rzadko spotykane, ornitologiczne rarytasy niewidywane dotąd w okolicy.