Mały Gość: Jak długo jest Ksiądz kapelanem arcybiskupa?

Ks. Bartek Kuźnik: Od 10 lat.

Ile w tym czasie było Mszy pod przewodnictwem abp. Damiana Zimonia?

O, trudno dokładnie policzyć…

Około…?

Myślę, że było ponad tysiąc Mszy pontyfikalnych.

Mitrę, piuskę i pastorał podaje biskupowi jego kapelan. Jaka rola przy pontyfikaliach przypada ministrantom?

Przed Mszą dwaj ministranci zostają wyznaczeni do asysty – ministrant pastorału i ministrant mitry. To niełatwa posługa, bo nawet w czasie homilii trzeba stać. Trochę jak przy sztandarze. Zwykle ustalam z nimi dwa znaki, którymi będziemy się porozumiewać. Pierwszy to trzy zgięte palce, tworzące kształt mitry. Kiedy zobaczy je ministrant mitry, od razu startuje w moją stronę. Drugi znak to zaciśnięta dłoń – sygnał dla ministranta, który trzyma pastorał. Chłopcy cieszą się, że są wtajemniczeni w taki kod. Później w domu rodzice ich pytają: „Skąd wiedziałeś, że akurat ty masz podejść do biskupa, a nie ten drugi ministrant?”. (śmiech)

Gdzie ci dwaj ministranci powinni się ustawić?

To zależy od układu prezbiterium. Każda sytuacja jest inna. Dlatego zawsze pytam o już sprawdzony sposób ustawienia. Ministranci nie powinni zasłaniać ani tabernakulum, ani głównego celebransa. I ważne, byśmy się widzieli. Wtedy operacja „Insygnia” przebiega idealnie. (śmiech) A cel jest taki, aby liturgia odbywała się spokojnie i płynnie.

Czy był Ksiądz ministrantem insygniów?

Nie, nigdy. Jako ministrant zwykle pełniłem funkcję lektora. Insygniami zacząłem się zajmować dopiero jako kapelan i nieraz dzieci, a nawet dorośli pytają mnie: „Dlaczego ksiądz tak często zmienia te czapki biskupowi”? (śmiech)

To dlaczego Ksiądz zmienia te czapki biskupowi?

Na początku wyjaśniam, że piuska i mitra to nie czapki, ale liturgiczne nakrycia głowy, a także głębokie symbole. Historia mitry sięga czasów starożytnych. Od początku miała ona kształt dwóch połączonych z sobą trójkątów. Te dwa elementy oraz dwa paski opadające na plecy biskupa symbolizują Stary i Nowy Testament. Co ważne, są one ze sobą złączone. To przypomina, że Pan Jezus wypełnił Stary Testament Nowym. Dlatego biskup nosi mitrę, gdy głosi słowo Boże i gdy słucha słowa Bożego. W mitrze biskup udziela też sakramentów i błogosławi, idąc w procesji. Z kolei kiedy niesie monstrancję i kiedy Pan Jezus jest obecny na ołtarzu, biskup nie ma niczego na głowie. Można powiedzieć: „Czapki z głów”. Jezus jest wtedy najważniejszy.

Piuska przypomina trochę żydowską jarmułkę. To dobre skojarzenie?

Dobre. Jarmułkę pobożny żyd zakłada na głowę z wielkiego szacunku dla Pana Boga. Biskup podczas Mszy ma piuskę, gdy przeprasza Boga lub o coś Go prosi. Ponadto piuska przypomina kształtem dłoń. To dłoń Pana Boga, który czuwa nad konkretnym biskupem. Dawniej kapłanom wygalano na głowie tonsurę, czyli taki krążek. Pojawienie się na ich głowach piuski było też praktyczne, bo chroniło skórę na głowie przed mocnym słońcem.

A co symbolizuje pastorał?

Jego kształt przypomina laskę pasterską. Biskup jako pasterz przygarnia owce do siebie. Ważną częścią pastorału jest krzywaśń… Prawda, że to piękne polskie słowo? Krzywaśń to zakrzywienie w kształcie ślimaka na górze. Wewnątrz znajdują się często postaci świętych. Zakrzywienie symbolizuje też to, że biskup ma władzę ograniczoną. Papież ma władzę nieograniczoną, dlatego jego pastorał ma prosty kształt. Biskup trzyma pastorał wtedy, gdy nosi mitrę.

A gdy nie ma ministrantów, na przykład podczas Mszy w klasztorze kontemplacyjnym… Wtedy wszystko na głowie kapelana?

Tak. I pojawia się pytanie, gdzie postawić pastorał… (śmiech)