A rcheolodzy z Uniwersy-tetu Jagiellońskiego badają osady Indian Pueblo w południowo-zachodniej części stanu Kolorado. Prace trwają od 2011 roku. To pierwszy polski projekt archeologiczny w USA. Indiańskie osiedla liczą ponad 800 lat!

Łopaty, pędzelki i 3D

W tym roku archeolodzy zakończyli pierwszy etap badań. – Indianie kojarzą się nam z prerią, tipi, wigwamami. A tu mamy osady z XIII wieku, czyli z czasu, gdy w Europie mieliśmy średniowiecze. Indianie Pueblo budowali swoje domy z kamienia na stokach stromych kanionów. Mieli wieże i mury obronne otaczające całe osiedla – mówi dr Radosław Palonka, archeolog kierujący badaniami. Naukowcy badają zespół osiedli, który składał się z 40 małych osad i jednej dużej. – Celem naszych badań jest poznanie wyglądu takich osad, ilu miały mieszkańców i jak ze sobą współdziałały. Wiemy już, że w niektórych mieszkało nawet dwa razy więcej osób, niż dotychczas sądzono – wyjaśnia archeolog. Podczas wykopalisk nauko- wcy odkrywają też sztukę Indian. – Są to np. malowidła i ryty na skałach przedstawiające wojowników, szamanów, sceny polowania na bizony i jelenie. Pracujemy również z zastosowaniem nowoczesnych technologii, jak fotogrametria i skanowanie 3D – opowiada Radosław Palonka. Archeolodzy wykonują również badania geofizyczne. Dzięki nim dowiadują się, nawet bez kopania, jak dużo budynków jest jeszcze ukrytych pod powierzchnią ziemi.

Opuszczone osiedla

Indianie Pueblo stworzyli jedną z najstarszych kultur w Ameryce Północnej. Jej początki sięgają 1000 roku przed narodzeniem Chrystusa. W XIII wieku opuścili swoje skalne domy w Kolorado i Utah, aby przenieść się na południe – na tereny obecnego Nowego Meksyku i Arizony. Potem ich dawne tereny zajęli Apacze, Nawahowie i Ute. Badacze z Polski starają się wyjaśnić, dlaczego doszło do tej wędrówki. – Pueblo byli rolnikami, więc przypuszczamy że jednym z powodów ich wędrówki były zmiany klimatu. Staramy się odkryć też, czy musieli walczyć z innymi plemionami – wyjaśnia archeolog. Dziś Indianie Pueblo wierzą, że puste osady wciąż są zamieszkane przez duchy ich przodków. A Nawahowie, którzy zajęli ich tereny, nawet boją się patrzeć na rzeczy wydobyte z ziemi. Według ich wierzeń, sprowadza to chorobę, a nawet śmierć.

Dobry ojciec Kino

W XVI wieku na tereny zamieszkane przez Indian Pueblo przybyli hiszpańscy konkwista- dorzy. Wraz z nimi pojawili się też misjonarze. W stałych osiedlach Indian Pueblo łatwiej było zakładać misje niż wśród plemion przemieszczających się z miejsca na miejsce, jak czynili to Apacze czy Ute. Hiszpańscy żołnierze zapisali się jednak złą sławą w pamięci Indian. Biali kojarzyli się im głównie z łowcami niewolników, pracą na plantacjach i w kopalniach srebra. W 1680 roku doszło więc do wielkiego powstania przeciw Hiszpanom. Wiele dobrego zrobił natomiast dla Indian, pochodzący z terenu dzisiejszych Włoch, jezuicki misjonarz Eusebio Francisco Kino, zwany ojcem Kino. – Przez 24 lata założył 24 misje i kaplice od Sonory w Meksyku po tereny dzisiejszej Arizony i Kalifornii. Tak jak wielu innych księży i zakonników, mocno sprzeciwiał się uciskowi Indian przez Hiszpanów – mówi dr Palonka. Rzeźba przedstawiająca ojca Kino znajduje się obecnie w słynnej galerii rzeźb na Kapitolu w Waszyngtonie. Strona prac archeologicznych prowadzonych przez polskich naukowców: http://www.sandcanyon.pl/