Z winięty gad nagle prostuje się, a wysunięte kły jadowe uderzają ofiarę. Nieostrożna mysz oddala się. Daleko nie ucieknie. Za chwilę jad zacznie działać, a wąż – żmija zygzakowata – ruszy śladem swojej ofiary. Niewiele zwierząt budzi w ludziach lęk taki jak węże.

Pełzający gad

Sielskie krajobrazy polskich łąk i lasów kryją jedną z większych osobliwości świata zwierząt – żmiję zygzakowatą. Jedynego w tej części świata jadowitego węża. Niewielu może pochwalić się spotkaniem ze żmiją oko w oko. Mało które zwierzę jest też bohaterem równie sensacyjnych, co nieprawdziwych opowieści. Wbrew barwnym historiom żmije nigdy nie gonią ludzi, bo nie są zdolne do rozwinięcia zawrotnej prędkości. Jak wszystkie gady, żmija zygzakowata prowadzi skryty tryb życia. Jej jad wywołuje silny ból, opuchnięcie, biegunkę i wymioty. Przypadki śmiertelne zdarzają się niezwykle rzadko. Pomimo, to każdy przypadek ukąszenia trzeba traktować poważnie i zawsze przyjąć surowicę przeciwko jadowi żmii.

Rozdwojony język

Bardzo skuteczną bronią do polowania na drobne gryzonie – ulubiony pokarm żmii zygzakowatej – są dwa długie kły jadowe. Gdy wąż zamyka paszczę, kły składają się i kryją w fałdach podniebienia. W chwili ataku wysuwają się do przodu i wstrzykują ofierze dawkę jadu, podobnie jak strzykawka uzbrojona w igłę. Żmija połyka ofiarę w całości. Dzięki rozciągliwemu ciału i budowie paszczy wyposażonej w tak zwaną kość kwadratową węże potrafią połknąć naprawdę dużą zdobycz. Żmija czatuje nieruchomo w zaroślach lub bardzo powoli przeczesuje terytorium. W lokalizowaniu zdobyczy pomaga jej dobry wzrok i węch zlokalizowany na rozdwojonym, widełkowatym języku, który wąż często wysuwa, by zbadać otoczenie. Węże wyczuwają drgania podłoża, natomiast są prawie zupełnie pozbawione słuchu. W razie zagrożenia żmija broni się, kąsając. Potrafi też bardzo przenikliwie syczeć. Ruch pełzającego węża trudno zauważyć, dlatego podchodzi on bardzo blisko ofiary.

Pionowa źrenica

Żmija zygzakowata na grzbiecie, podobnie jak gniewosz plamisty, ma zygzakowaty wzór. Jednak gniewosz nie jest gadem jadowitym. Poza tym jest wyraźnie mniejszy od żmii zygzakowatej. W czerwonych, nieruchomych oczach pionowa źrenica podkreśla grozę gada. Żmiję zygzakowatą można spotkać nawet w okolicy koła polarnego, co wśród gadów zmiennocieplnych wcale nie jest częste. Zwierzęta zmiennocieplne wraz z obniżającą się temperaturą otoczenia stają się coraz mniej aktywne, a w końcu zapadają w sen. Młode, podobnie jak inne gady, wykluwają się z jaj, jednak żmija jest gatunkiem jajożyworodnym. To znaczy, że dzieci opuszczają jajo jeszcze wewnątrz ciała matki. Dzięki temu jaja nie są narażone na zimno, a zarodki rozwijają się w komfortowych warunkach. Dorastające żmije co jakiś czas zrzucają stary naskórek. Czasem pośród kamieni lub pni można znaleźć tak zwaną wylinkę – to znak, że jesteśmy na tropie przyrodniczej tajemnicy… Żmije najchętniej przebywają w ciepłych, nasłonecznionych miejscach. Podobnie jest zimą. Zapadając w sen, na kryjówkę wybierają miejsca słoneczne, gdzie ziemia nawet podczas silnych mrozów nie zamarza.