Tancerka

Krzysztof Kwaśniewicz

|

MGN 09/2003

publikacja 09.04.2012 23:56

W rodzinie jest ich nawet 80 tysięcy. Mieszkają razem, w ciągu dnia wylatują zbierać nektar i pyłek, a na noc wracają do ula. Mają jedna matkę. Cała rodzina może ważyć ponad 5 kilogramów. Nie licząc zapasów.

Tancerka fot. Roger Chalkey

Pełne skrzydła roboty
Pszczoły to niewielkie owady dorastające do niecałych 2 cm. Rodzina pszczela - rój - składa się z jednej matki i tysięcy robotnic. Samce - czyli trutnie - pojawiają się tylko wiosną. Całe życie pszczoły wypełnione jest pracą. Z ula - na pole - do ula, nierzadko po kilka kilometrów. Dlatego wszystkie pszczoły, które można zobaczyć w powietrzu - to robotnice. Matka nie opuszcza ula - tylko przy przeprowadzce. Wtedy można zobaczyć rój w powietrzu - taki jak na filmach. Kłąb pszczół, bzycząca ciemna kula, która może przysiąść na gałęzi, na słupie, a czasem nawet na oknie. To sposób na utrzymanie stałej temperatury. W roju wynosi ona 34,5° bez względu na to, co dzieje się na zewnątrz. W ten sam sposób pszczoły zimują. Nawet gdy na zewnątrz jest mróz, w ulu pszczołom zbitym w rój jest ciepło i przytulnie.

Złodzieje
Ludzie lubią pszczoły za to, co mogą im ukraść. Za miód. Wosk. Pyłek. I nie ma się czemu dziwić. To, co produkują pszczoły, jest uważane za najlepszą rzecz na świecie. Do tego stopnia, że Raj nazywa się to krainą mlekiem i miodem płynącą. A co to jest? Miód to przetworzony przez pszczoły nektar kwiatów. Jest zbierany przez robotnice i przenoszony do ula. Tam umieszczany jest w plastrze i zamykany. Po pewnym czasie i kilku skomplikowanych procesach chemicznych powstaje z niego miód.

Wyzysk mszyc
Jak wyżej napisałem, miód powstaje z nektaru. Nie tylko. Innym źródłem surowca do produkcji tego lepkiego smakołyku są mszyce, a konkretnie te mieszkające na drzewach iglastych. Produkują one słodką wydzielinę -spadź. Jest ona zbierana przez pszczoły i przetwarzana - podobnie jak nektar.

Słodki sekret
Miód jaki jest - każdy widzi. Kto nie widział - niech zaglądnie na stronę trzecią „Małego Gościa" i otworzy saszetkę. To lepka, słodka substancja, czasem płynna, a czasem skrystalizowana i dość twarda. Może mieć różne kolory, od prawie białego po bardzo ciemny, brunatny. Przejrzystość także może być różna. I tak miód akacjowy jest prawie przeźroczysty. Miód wrzosowy wygląda jak galaretka. Miód rzepakowy przypomina wyglądem smalec, a powstaje z nektaru intensywnie żółtych kwiatów, które możecie zobaczyć poniżej. Miód spadziowy jest ciemny i ma charakterystyczny, bardzo silny aromat. Miody mają rozmaite smaki i zalety. Są mniej lub bardziej słodkie, mogą działać leczniczo, a niektóre bywają nawet trujące. Właściwości miodu nie są do końca zbadane,jednak o tym, jak doskonały to produkt świadczy fakt, że wykopany w Egipcie, u stóp jednej z piramid, liczący kilka tysięcy lat miód wciąż nadawał się do spożycia.

Sześciokątny magazyn
Miód przechowywany jest w plastrach. To specjalne konstrukcje wykonane z wosku - wydzieliny młodych pszczół. Są zbudowane z podłużnych komórek, o zawsze takim samym, sześciokątnym przekroju. Jeżeli przypatrzycie się uważnie tytułowi -zobaczycie za nim właśnie plaster miodu. To uniwersalny pszczeli magazyn. Przechowują one w nim nie tylko pożywienie, ale także składają jaja i przechodzą pierwsze etapy rozwoju. Każda komórka zasklepiona jest woskową pokrywką. Ludzie robią z wosku bardzo delikatne pasty i impregnaty do skór i drewna, ale przede wszystkim świece. Najlepsze woskowe świece mają lekko kremowy kolor, a podczas palenia się nie dymią i leciutko pachną miodem. To właśnie z tego materiału powinien być wykonany paschał - ogromna świeca, którą zapala się podczas liturgii Wielkiej Soboty. Wosk zabiera się pszczołom razem z miodem. Pełne plastry opróżnia się z miodu i albo oddaje pszczołom, albo topi najlepiej "na słońcu (taka temperatura wystarcza, a wosk nie ciemnieje).

Malowane ściany
Kiedyś, dawno temu pszczoły mieszkały w specjalnie przygotowanych dziuplach; i dziś zresztą zdarza się, że pszczoły, które się wyroją zakładają nowe gniazdo w szczelinie drzewa. Wtedy powstaje barć, i stąd dawniej pszczelarzy nazywano bartnikami. Dziś pszczoły mieszkają w specjalnie przygotowanych ulach. Najczęściej są one drewniane, choć mogą też być zrobione ze styropianu. Każdy pomalowany jest na inny kolor tak, by strudzona pszczoła zbieraczka mogła łatwo trafić do domu. W środku są zawieszone specjalne, prostokątne ramki, w których pszczoły budują plastry. Ułożone są one jedna obok drugiej, tak jak kartki w kartotece.

Jak Dawid
Kubuś Puchatek mówił, że „bzyczące bzykanie coś oznacza". Miał rację, ale tylko w tym, że tam gdzie coś brzęczy, tam mogą być pszczoły. Tak naprawdę jednak to tylko dźwięk szybko uderzających pszczelich skrzydełek. Porozumiewają się one zupełnie inaczej - na przykład zapachem. Każda rodzina ma własny, a pachnące inaczej owady są natychmiast usuwane i traktowane jak złodzieje. To jeden sposób porozumiewania się tych owadów. Inaczej przekazują informacje o tym, gdzie można znaleźć rośliny pełne nektaru. Jak to dokładnie wygląda możecie zobaczyć na rysunku poniżej. Nie tylko takie wiadomości przekazywane są tańcem. Również alarmy są tańczone, oraz zachęta do czyszczenia. Nawet radość pszczoły wyrażają tańcem, dokładnie tak jak król Dawid (2Sm 6).

Kłujące tajemnice
Pszczoły kryją jeszcze sporo tajemnic. Przez wiele tysięcy lat, od kiedy człowiek je wykorzystuje nauczył się o nich wiele. Znamy skład miodu, wiemy, jak powstaje. Lecz jego działanie nie jest zbadane całkowicie. Nie znamy na przykład do końca składu i działania pszczelego jadu. Można nim leczyć, i jest do tego wykorzystywany od zawsze; zwłaszcza na reumatyzm. Ciągle jeszcze jednak nie wiemy wszystkiego.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.