Wygrana Polska

Piotr Sacha

|

MGN 06/2010

publikacja 20.02.2012 09:51

O utworach Fryderyka Chopina z „małogościowej” płyty „Wygrana Polska” opowiada prof. Andrzej Jasiński z Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.

Wygrana Polska fot. EAST NEWS/MASZEWSKI/REPORTER

POLONEZ
A-dur op. 40 nr 2 As-dur op. 53
Polonez to starodawny taniec polski, zwany chodzonym. Chłopi wracając ze żniw, szli krokiem przypominającym poloneza. Dopiero później stał się tańcem dworskim, uroczystym. Chopin wyrażał w polonezach miłość do ojczyzny i swój patriotyzm.

Polonez A-dur op. 40 nr 2 to jeden z najbardziej znanych utworów Chopina. Za granicą nazywany jest Polonezem Militarnym, bo kojarzy się z polskimi ułanami, którzy ważne uroczystości i bale zaczynali właśnie polonezem. W środkowej części utworu pojawia się rytmiczny fragment – to obraz żołnierza grającego tryl na werblu.

Polonez As-dur op. 53 to tak zwany polonez heroiczny. Jeden z najważniejszych. W środkowej części powtarzane są oktawy przypominające atak polskiej husarii, która gna do zwycięskiego boju. Część utworu kojarzona jest też ze zwycięstwem Jana III Sobieskiego pod Wiedniem.

MAZUREK
As-dur op. posth

Mazurki Chopina są jak zapisane kartki w jego pamiętniku. Jeśli kompozytor był wesoły, to mazurki były radosne, jeśli był smutny, to mazurki też były smutne. Czasem w jednym mazurku są różne jego emocje. Można powiedzieć, że mazurek to wynalazek Fryderyka Chopina. Prawie wszystkie mazurki Chopin pisał na emigracji. Dlatego przebija w nich tęsknota za Polską. Są fragmenty, w których prawie dosłownie można zobaczyć łzę kompozytora wspominającego to, co już nie wróci. A czasem, gdy wspomnienia są bardzo przyjemne, można ujrzeć jego uśmiech.

WALC
cis-moll op. 64 nr 2
Es-dur op. 18
F-dur op. 34 nr 3
As-dur op. 69 nr 1


To utwory bardzo eleganckie z elementem tanecznym. Walca tańczy się w pięknych strojach. Chopin pisał walce, by sprawić przyjemność bywalcom salonów. Mają one też nutkę polskości. W walcu As-dur opus wskazuje, że to późny utwór Chopina. Nazwa opus pochodzi z łaciny i oznacza dzieło. Im liczba przy opusie niższa, tym utwór został wcześniej napisany. W języku polskim opus jest rodzaju nijakiego, dlatego czytamy: opus sześćdziesiąte dziewiąte.

IM PROMTU
cis-moll op. posth


Nazwa tej fantazji wskazuje, że jest to utwór improwizowany. Impromtu cis-moll op. posth wydano po śmierci kompozytora (posth). W testamencie Chopin napisał do przyjaciela, że wszystkie utwory niewydane, należy spalić. Na szczęście stało się inaczej, bo to jeden z najpiękniejszych utworów. Chopin bawi się w nim dźwiękami, które gonią po klawiaturze jak po kolejnych perełkach. Dlatego pojawia się określenie „gra perlista”.

ETIUDA
c-moll op. 10 nr 12 To Etiuda Rewolucyjna
– jeden z najważniejszych utworów Chopina, rozpoznawany w każdej części świata. Mówi się, że została skomponowana w Stuttgarcie, w drodze z Wiednia do Paryża. Fryderyk dowiedział się wtedy o wybuchu powstania listopadowego. W utworze widać bunt przeciwko carowi i wielką energię kompozytora, którą wyrażał też w listach do przyjaciół. Pisał, że chce wziąć udział w powstaniu, choćby jako dobosz. Na szczęście odradzono mu tego. „Lepiej zrobisz, jeśli będziesz pisał utwory, które rozsławią Polskę na całym świecie” – usłyszał. Franciszek Liszt powiedział, że etiudy Chopina są przepiękne, ale zarazem tak trudne, że musiał się zamknąć na długi czas w osamotnieniu, żeby je ćwiczyć. A jeden z krytyków muzycznych napisał, że pianista może sobie na etiudach palce powykręcać.

NOKTURN
Des-dur op. 27 nr 2

Nokturny pokazują nastrój nocy. Można sobie wyobrazić, że jesteśmy w pięknym ogrodzie, że jest noc, widać zarysy drzew, a na ciemnym niebie błyszczą gwiazdy. Nokturn Des-dur te wszystkie gwiazdki bardzo pięknie ilustruje. W utworze czujemy, że przekraczamy granicę między światem materialnym a światem wyobraźni.

PRELUDIUM
Des-dur op. 28 nr 15 c-moll op. 28 nr 20 Dawniej preludium było wstępem do większego utworu. Preludia Chopina są oddzielnymi utworami. Powstawały na Majorce, gdzie Chopin przebywał z przyjaciółką George Sand. Pobyt w pięknym miejscu łączył się z dramatem kompozytora, który tam czuł się bardzo źle. Komponował preludia i przeczuwał, że umiera. Preludium Des-dur jest podobne do Nokturnu Des-dur. Dźwięki powtarzane w środkowej części utworu, w basie brzmią jak wieczność, w której pulsuje czas. Słychać deszczową, smutną aurę. Na tle akordów wybrzmiewają spadające krople deszczu.

SCHERZO
h-moll

Słowo scherzo pochodzi od włoskiego słowa żart. Jednak scherza Chopina to utwory dramatyczne. W skrajnych częściach Scherza h-moll słychać Chopina piorunującego na fortepianie. Taki nastrój wiąże się z losami ojczyzny, powstań, buntów. Widać tu walkę dobra ze złem. A w środku utworu kompozytor cytuje... kolędę „Lulajże Jezuniu” – wspomnienie Bożego Narodzenia, spędzonego z rodziną w Polsce, Chopin ubrał w przepiękne dźwięki.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.